Η συμβολή των αισθήσεων στην κινητικότητα των ατόμων με οπτική αναπηρία: βιβλιογραφική ανασκόπηση

Abstract

Τα άτομα με πρόβλημα όρασης αντιμετωπίζουν καθημερινά πολλές δυσκολίες, προκλήσεις και ταλαιπωρία, ιδίως όσον αφορά στην κινητικότητά τους και την ικανότητά τους να προσανατολίζονται. Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί μία βιβλιογραφική ανασκόπηση, η οποία παρουσιάζει τη συμβολή των αισθήσεων στην κινητικότητα των ατόμων με πρόβλημα όρασης. Συγκεκριμένα, διερευνά τη συμβολή της αφής, της ακοής και της όσφρησης, στην κινητικότητα, την εύρεση πορείας και τον προσανατολισμό των ατόμων με οπτική αναπηρία. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε για τη χρονική περίοδο 2004 – 2021, χρησιμοποιώντας δέκα βάσεις δεδομένων. Τα σημαντικότερα αποτελέσματα δείχνουν πως τα άτομα με πρόβλημα όρασης χρησιμοποιούν ακουστικά, απτικά και οσφρητικά σήματα για να προσανατολιστούν και να κινηθούν σε ένα περιβάλλον. Τα ευρήματα επίσης φανερώνουν πως τα άτομα με ολική ή μερική τύφλωση χρησιμοποιούν μία σειρά από ερεθίσματα που γίνονται αντιληπτά μέσω διαφορετικών αισθήσεων για διαφορετικούς λόγους, κυρίως για να προσδιορίσουν τη θέση τους και τον τύπο του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκονται, για να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με αυτό και για να δημιουργήσουν γνωστικούς χάρτες για άγνωστα περιβάλλοντα. Ακόμη, τα αισθητηριακά ερεθίσματα χρησιμοποιούνται και συνδυαστικά παρέχοντας πιο σαφείς και έγκυρες πληροφορίες για τον τύπο των περιβαλλοντικών πόρων που βρίσκονται σε μια περιοχή. Συμπερασματικά, οι εναπομείνασες αισθήσεις παίζουν καταλυτικό ρόλο στην κινητικότητα των ατόμων με οπτική αναπηρία για την αντίληψη και την κατανόηση του χώρου, αν και οι περισσότερες μελέτες δίνουν έμφαση στην αίσθηση της αφής, έπειτα σε αυτή της ακοής και εν τέλει στην αίσθηση της όσφρησης. Τα ευρήματα της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση δεξιοτήτων κινητικότητας και προσανατολισμού των ατόμων με πρόβλημα όρασης και στην ανάπτυξη συσκευών υποστηρικτικής τεχνολογίας στοχεύοντας στην ασφαλή και ανεξάρτητη κίνησή τους.