Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συναισθηματική απόκριση μουσικών και μη μουσικών κατά τη μουσική ακρόαση: βιβλιογραφική ανασκόπηση και πειραματική μελέτη

Abstract

Το θέμα με το οποίο ασχολείται η συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία σχετίζεται με τα συναισθήματα που προκαλεί η μουσική στους ακροατές και με το εάν αυτά επηρεάζονται από τη συστηματική ενασχόληση των ακροατών με τη μουσική και τις μουσικές τους γνώσεις. Το ερώτημα αυτό αποτελεί ένα ανοιχτό αντικείμενο μελέτης στη διεθνή βιβλιογραφία. Μέσω ανασκόπησης της βιβλιογραφίας μελετήθηκαν οι παράγοντες που οδηγούν στη συναισθηματική αντίδραση κατά τη διάρκεια της μουσικής ακρόασης, οι διαφορές που έχουν παρατηρηθεί σε μουσικούς και μη-μουσικούς, καθώς και οι διαφορετικές ερευνητικές προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν για τη μελέτη τους. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο που απευθύνονταν σε μουσικούς και μη-μουσικούς, άνδρες και γυναίκες, φοιτητές ή σπουδαστές μουσικής, καθώς και φοιτητές παιδαγωγικών τμημάτων. Η δημιουργία ερωτηματολογίου έγινε για τη διερεύνηση της προσωπικής άποψης των συμμετεχόντων στην έρευνα για τα συναισθήματα που τους προκαλούν συγκεκριμένα μουσικά κομμάτια κατά την ακρόασή τους. Για τις απαντήσεις τους λήφθηκαν υπόψη το επίπεδο μουσικών γνώσεων των συμμετεχόντων, άτυπων και τυπικών, και η γενικότερη ενασχόλησή τους με τη μουσική. Στόχος ήταν να καταγραφούν οι απόψεις των μελών της κάθε πειραματικής ομάδας, μουσικών και μη-μουσικών, για τα συναισθήματα που αναγνωρίζουν κατά την ακρόαση σε συγκεκριμένα μουσικά κομμάτια, και στη συνέχεια αυτές οι απόψεις να συζητηθούν υπό το πρίσμα των ευρημάτων της διεθνούς βιβλιογραφίας για τους παράγοντες που επηρεάζουν το είδος των συναισθημάτων που μπορεί να αναγνωρίσει κανείς σε μία μουσική. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τόσο οι συμμετέχοντες που ανήκαν στην ομάδα των μουσικών όσο και αυτοί που ανήκαν στην ομάδα των μη μουσικών αναγνώρισαν σε μεγαλύτερο ποσοστό τα συναισθήματα της χαράς και της θλίψης. Για τα μουσικά αποσπάσματα που είχαν χαρακτηριστεί ότι δημιουργούσαν το συναίσθημα του θυμού ή του φόβου όλοι οι συμμετέχοντες φάνηκε να αποδίδουν και τα δύο συναισθήματα. Ωστόσο στην παρούσα μελέτη οι γυναίκες μη μουσικοί φάνηκε να αποδίδουν με μεγαλύτερη ομοιομορφία τα συναισθήματα στο κάθε μουσικό απόσπασμα που τους παρουσιάστηκε. Όσον αφορά τους ακροατές μουσικούς, παρατηρήθηκε ότι οι απαντήσεις τους για τα συναισθήματα που τους δημιουργούσε το κάθε μουσικό απόσπασμα παρουσίαζε μια 5 μεγαλύτερη ποικιλομορφία, σε σχέση με τις απαντήσεις των μη μουσικών ακροατών. Επίσης, οι συμμετέχοντες άντρες μουσικοί ήταν η μοναδική ομάδα που αναγνώρισε σε μουσικό απόσπασμα που ήταν γραμμένο σε μείζονα κλίμακα το συναίσθημα της λύπης, το οποίο ήταν και το όνομα του συγκεκριμένου μουσικού έργου. Είναι πολύ πιθανό ότι οι μουσικές γνώσεις των συμμετεχόντων αυτής της ομάδας ευθύνονται γι αυτό τη διαφοροποίησή τους. Όμως χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να βρεθεί ακριβώς ο παράγοντας ο οποίος είναι υπεύθυνος γι αυτή τη διαφορά.