Προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων στο χώρο της εκπαίδευσης

Abstract

Η παρούσα εργασία προσπαθεί να αγγίξει το ζήτημα της προστασίας, τόσο της ιδιωτικότητας γενικά, όσο και των προσωπικών δεδομένων ειδικότερα, στο χώρο της εκπαίδευσης. Πρόκειται για ένα πεδίο που λόγω των ιδιομορφιών που το χαρακτηρίζουν ως θεσμό παρουσιάζει αυξημένο ενδιαφέρον για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τις πληροφορίες για την προσωπική ζωή και τις επιλογές των υποκειμένων που σχετίζονται μ’ αυτό. Η εργασία ξεκινά με μια προσπάθεια να οριστούν οι βασικές έννοιες της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων και να διερευνηθούν σε επίπεδο διαχρονικό αλλά και συγχρονικό ώστε να γίνει αντιληπτό το εύρος τους και οι τακτικές που εφαρμόζονται για την προστασία τους παγκοσμίως. Στο δεύτερο κεφάλαιο εντοπίζονται οι ιδιομορφίες του χώρου της εκπαίδευσης και η γκάμα των προσωπικών δεδομένων που διαχειρίζεται σε συνδυασμό με τους κινδύνους που προκύπτουν για τα υποκείμενα σε περίπτωση που η διαχείριση αυτή αποδειχθεί ανεπαρκής. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη προσέγγιση των τακτικών που ακολουθούνται διεθνώς για την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων, με έμφαση στην περίπτωση των ΗΠΑ, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται η κατάσταση όπως διαμορφώνεται στο χώρο της ευρωπαϊκής ένωσης. Στο τέταρτο κεφάλαιο το ενδιαφέρον εστιάζεται στην ελληνική πραγματικότητα και στο νόμο 2472/1997 του οποίου οι βασικοί άξονες σχολιάζονται. Στο πέμπτο κεφάλαιο επιδιώκεται να παρουσιαστεί η εφαρμογή του συγκεκριμένου νόμου αλλά και του ευρύτερου νομικού πλαισίου σε ζητήματα που αφορούν την εκπαιδευτική πραγματικότητα με βάση κυρίως τις αποφάσεις της Αρχής προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Παρουσιάζονται και σχολιάζονται ζητήματα που σχετίζονται με τα δεδομένα των κύριων υποκειμένων που εμπλέκονται στους εκπαιδευτικούς φορείς, δηλαδή των εκπαιδευομένων και των εργαζομένων στην εκπαίδευση με κάθε ιδιότητα, ενώ επιπλέον παρουσιάζονται θέματα που προκύπτουν σε σχέση με την επιστημονική έρευνα και τη διεθνή διαβίβαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Με δεδομένη την επίδραση της πληροφορικής στο ζήτημα της προστασίας αλλά και της διακινδύνευσης της ιδιωτικότητας γίνεται προσπάθεια στο έκτο κεφάλαιο να εντοπιστούν ζητήματα που σχετίζονται μ’ αυτή. Συγκεκριμένα προσεγγίζονται θέματα σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων όταν αυτή «συγκρούεται» με την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, ενώ επιπλέον γίνεται αναφορά στις ιστοσελίδες εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, σε υπηρεσίες Web 2.0 και στις μηχανές αναζήτησης για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται στοιχεία των χρηστών τους και ιδιαίτερα των υποκειμένων της εκπαιδευτικής κοινότητας. Στο έβδομο κεφάλαιο η προσοχή στρέφεται στον τρόπο με τον οποίο η σύγχρονη τεχνολογία χρησιμοποιείται στο πλαίσιο δραστηριότητας των εκπαιδευτικών φορέων με εφαλτήριο αλλά και πρόσχημα την προστασία της ιδιωτικότητας των εκπαιδευόντων και εκπαιδευομένων. Κυρίως παρουσιάζονται και σχολιάζονται τρία θέματα: η χρήση της τεχνολογίας RFID, η χρήση καμερών και κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης και η συνεχώς αυξανόμενη μεταχείριση βιομετρικών δεδομένων. Τέλος, στο όγδοο κεφάλαιο η έμφαση δίνεται στην προστασία της ιδιωτικότητας στο χώρο των βιβλιοθηκών, οι οποίες εξαιτίας του ιδιαίτερου ρόλου που καλούνται να διαδραματίσουν στην εκπαιδευτική διαδικασία αποτελούν νευραλγικά σημεία τόσο για την προστασία της ιδιωτικότητας όσο και για την προστασία του δικαιώματος για ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία. Η εργασία ολοκληρώνεται με τη διατύπωση γενικών συμπερασμάτων που προκύπτουν τόσο για τους κινδύνους όσο και για το μέλλον της προστασίας των προσωπικών δεδομένων στον εκπαιδευτικό χώρο αλλά και γενικότερα.