Τα ηχήματα και οι μεσομαρτυρίες στην επιτέλεση κατά τον Jørgen Raasted

Abstract

Ο Jorgen Raasted αποτέλεσε μία σπουδαία προσωπικότητα του 20ου αιώνα, κατακτώντας επάξια τους ρόλους του ερευνητή, συγγραφέα, συντάκτη, διευθυντή εκδόσεων και συνθέτη με πληθώρα ερευνών στο βιογραφικό του στον κλάδο της Βυζαντινής Μουσικολογίας. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρονται 94 έργα, πάνω από 200 δημοσιεύσεις καθώς και μεταφράσεις πολλών από αυτών σε άλλες ξένες γλώσσες. Ένα από τα σημαντικότερα συγγραφικά του δημιουργήματα είναι η διατριβή του Intonation Formulas and Modal Signatures in Byzantine Musical Manuscripts, η οποία εκδόθηκε στη Κοπεγχάγη από τα Monumenta Musicae Byzantinae, στη σειρά Subsidia. Ο θεματικός πυρήνας του συγκεκριμένου έργου έγκειται στις ενδιάμεσες μαρτυρίες και τα ηχήματα. Πιο συγκεκριμένα, ο ερευνητής επικεντρώνεται στην εν δυνάμει ψαλμώδηση των ηχημάτων και των αντίστοιχων ενδιάμεσων μαρτυριών που παραπέμπουν σε αυτά καθώς και στις πολλαπλές λειτουργίες που παρατήρησε ότι εξυπηρετούσαν από την έρευνα του σε χφφ. Ωστόσο, πριν προβεί στην διεξοδική ανάπτυξη των επιμέρους θεματικών ενοτήτων του, ο Raasted κάνει γνωστές τις ήδη υπάρχουσες έρευνες και απόψεις που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για την ενασχόληση και τη συγγραφή της διατριβής του. Ο χωρισμός του έργου του σε οκτώ κεφάλαια αποτελεί βασικό πυλώνα της δομής του έργου του, με κάθε ένα κεφάλαιο να αναλύει και να σχολιάζει ένα διαφορετικό θεματικό περιεχόμενο αλληλεξαρτώμενο με αυτά που έχουν προηγηθεί ή έπονται. Κίνητρο για την ενασχόληση με την διατριβή του Raasted αποτέλεσε το γεγονός ότι πρόκειται για το πρώτο έργο που επικεντρώθηκε ουσιαστικά στην λειτουργία των ενδιάμεσων μαρτυριών, με τα προηγούμενα να εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στη λειτουργία των εναρκτήριων. Ακόμη, λόγος που καθόρισε την επιλογή του θέματος της πτυχιακής εργασίας καθώς και την μέθοδο προσέγγισης μου, ήταν η άγνοια ή η αποφυγή της εις βάθους ενασχόλησης με την έρευνα του Raasted. Γεγονός λυπηρό μιας και αποτελεί ένα πρωτοποριακό έργο για την εποχή του• μια υποδειγματική έρευνα για τον κλάδο της Βυζαντινής Μουσικολογίας, όσον αφορά τη μέθοδο διαχείρισης του υλικού και τις συνεχείς αναφορές σε τεράστιο όγκο ξενόγλωσσης και ελληνόγλωσσης βιβλιογραφίας. Σημείο που αξίζει να σχολιασθεί διότι αντικατοπτρίζει την αξία του ως ερευνητή, αποτελεί η ανάδειξη των ερευνητικών κενών σε πεδία που έμμεσα ή άμεσα επηρέαζαν τις εκάστοτε δικές του έρευνες για την εξαγωγή του τελικού συμπεράσματος καθώς και η δήλωση των ερευνητικών αδυναμιών του, που δεν τον έχρηζαν ως τον αρμόδιο για την κάλυψη αυτών των κενών. Το έργο του, με λίγα λόγια, αποτελεί βάση για μετέπειτα μελέτες από τη νέα γενιά ερευνητών που συνεισφέρουν στην επιστήμη της βυζαντινής σημειογραφίας και των πρακτικών επιτέλεσης. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η απόδοση της διατριβής του Raasted με απλούστερο και πιο προσιτό τρόπο, στοχεύοντας στην κατανόηση της θεωρίας του περί δυνατότητας ψαλμώδησης των ηχημάτων και των μεσομαρτυριών κατά την επιτέλεση.