Προσαρμοστικότητα και ψηφιακές δεξιότητες στην πανδημία COVID-19: διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Είναι φανερό πως τα τελευταία χρόνια, η ανθρωπότητα εισέρχεται σε μια καθημερινότητα που βασίζεται στην ψηφιοποίηση. Από καθημερινές και απλές εργασίες, όπως η ηλεκτρονική παραγγελία φαγητού, ρούχων κ.α., μέχρι και πιο σύνθετες και πολύπλοκες, όπως είναι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες και φυσικά η υλοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι ανάγκη για απόκτηση, βελτίωση και εξέλιξη των ψηφιακών δεξιοτήτων του κάθε ατόμου, ολοένα και αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Αυτό έγινε περισσότερο εμφανές όταν εμφανίστηκε η πανδημία του Covid-19. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και σε τοπικό, προκειμένου να αντιμετωπιστεί και να περιοριστεί η επέκταση του ιού, λήφθηκαν μέτρα στα οποία έπρεπε όλοι να προσαρμοστούν. Έτσι ξεκίνησε η εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Όλοι οι εκπαιδευτικοί και οι εκπαιδευόμενοι, ανεξαρτήτως εκπαιδευτικής βαθμίδας, Εισήχθησαν σε ένα καθεστώς E-Learning ούτως ώστε να μην διακοπεί η διαδικασία της μάθησης. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η απότομη αλλαγή από το παραδοσιακό μοντέλο της δια ζώσης διδασκαλίας σε αυτή της εξ αποστάσεως, δεν επήλθε χωρίς πληθώρα προβλημάτων. Σκοπός της παρούσας ερευνητικής εργασίας είναι, αρχικά, να διερευνηθεί ο βαθμός κατά τον οποίο οι εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ανταπεξήλθαν στα προβλήματα που υπήρξαν και εν τέλει προσαρμόστηκαν στην ραγδαία και ξαφνική αλλαγή. Ταυτόχρονα, εξετάζεται αν η ύπαρξη και κατοχή ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων της εκπαιδευτικής κοινότητας συνέβαλε στην προσαρμογή αυτή και αν την έκανε πιο εύκολη και διαχειρίσιμη. Τέλος, ακόμα ένας παράγοντας που εξετάζεται είναι το επίπεδο στο οποίο η εκπαιδευτική ηγεσία, είτε τα υψηλότερα ιεραρχικά κλιμάκια όπως το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υ.ΠΑΙ.Θ.), είτε τα πιο χαμηλά, οι διευθυντές των σχολικών μονάδων ή οι υπόλοιποι συνάδελφοι, βοήθησε στην προσαρμογή στην εξ αποστάσεως μάθηση. Για τη μεθοδολογία έρευνας χρησιμοποιήθηκε στατιστική επεξεργασία των πληροφοριών που εξάχθηκαν από τα ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια που διανεμήθηκαν στους εκπαιδευτικούς. Το ερωτηματολόγιο και τα ευρήματα βασίστηκαν στο μοντέλο UTAUT (Unified Theory of Acceptance and Use of Technology) ή στην ελληνική μετάφραση του «Ενοποιημένη Θεωρία της Αποδοχής και της Χρήσης της Τεχνολογίας» (Venkatesh, 2003). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν να συμφωνούν με αυτά του αρχικού μοντέλου. Οι εκπαιδευτικοί σε γενικό επίπεδο κατάφεραν να προσαρμοστούν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετώπισαν στην πορεία. Παράλληλα, η κατοχή και η εκμάθηση ψηφιακών δεξιοτήτων και η επιμόρφωση τους σχετικά με αυτές είχαν μεγάλη σημασία και επιρροή στην ευκολία προσαρμογής τους. Τέλος η εκπαιδευτική ηγεσία, δεν συνέβαλε τόσο όσο ήταν αναμενόμενο, καθώς λόγω της έκτακτης και επείγουσας ανάγκης για λήψη προστατευτικών μέτρων ενάντια στην πανδημία του Covid-19, υπήρξαν κενά και ελλείψεις σε οδηγίες και εξοπλισμό. Παρ’ όλα αυτά, οι εκπαιδευτικοί μαζί με το ευρύτερο σχολικό περιβάλλον (γονείς και μαθητές) συσπειρώθηκαν και βασιζόμενοι στις επίσημες οδηγίες, αυτοοργάνωθηκαν και κατάφεραν να ανταπεξέλθουν και να προσαρμοστούν εν τέλει στα καινούρια δεδομένα μάθησης.