Έλληνες και ελληνικής καταγωγής συνθέτες της διασποράς με συνθετικό έργο μετά το 1950 - Σονάτες για βιολί και πιάνο – Ανάλυση, ερμηνεία και κριτική εκτίμηση της σονάτας για βιολί και πιάνο του Ντίνου Κωνσταντινίδη και του Boris Papandopulo

Abstract

Η παρούσα διατριβή ξεκίνησε ως έρευνα για έργα με τίτλο Σονάτα για βιολί και πιάνο Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής συνθετών της διασποράς μετά το 1950 με σκοπό το περιεχόμενό της να οργανωθεί σε δύο μέρη. Κατόπιν εννοιολογικής αποσαφήνισης του όρου «διασπορά», η έρευνα εστιάστηκε σε τέσσερεις ερευνητικές υποθέσεις: στην επίδραση εθνικών καταβολών στη συνθετική δημιουργία των συνθετών της διασποράς, στα περιθώρια εξέλιξης της μορφής της σονάτας, στο βιολί ως βασικό όργανο της σύγχρονης συνθετικής δημιουργίας και στη δυνατότητα εξέλιξης συνθετικών πειραματισμών και νέων εκφραστικών δυνατοτήτων του συνδυασμού βιολί/πιάνο. Το Μέρος Ι επιχειρεί να διερευνήσει τις υποθέσεις αυτές μέσω εμπειρικής έρευνας - τόσο ποσοτικής μέσω ερωτηματολογίων όσο και ποιοτικής μέσω ημιδομημένων συνεντεύξεων - με απώτερο στόχο να παρέχει εμπειρικό υπόβαθρο στην αναλυτική, ερμηνευτική και κριτική προσέγγιση δύο αντιπροσωπευτικών έργων συνθετών της διασποράς του Μέρους ΙΙ (Σονάτα για βιολί και πιάνο του Ντίνου Κωνσταντινίδη [1971/77] και Σονάτα για βιολί και πιάνο του Boris Papandopulo [1988]), τα οποία βρίσκονται στο επίκεντρο της εστίασης της παρούσας διατριβής. Στο πλαίσιο της μελέτης των δύο αυτών περιπτώσεων, τα έργα προσεγγίζονται κριτικά τόσο σε σχέση με ζητήματα δομικής οργάνωσης, όσο και σε σχέση με ζητήματα εκτελεστικής πρακτικής και μουσικής ερμηνείας. Τα πορίσματα της έρευνας καταδεικνύουν αφενός την ύπαρξη πρωτότυπων έργων σε διακριτή μορφή σονάτας στα τέλη του 20ού αιώνα, αφετέρου την υποχώρηση ελληνικών επιρροών σε δημιουργούς της διασποράς. Η έρευνα οδήγησε, κατόπιν συγκριτικής διασταύρωσης των διαθέσιμων πηγών, στην κατάρτιση αναθεωρημένων εκδόσεων των δύο έργων καθώς και σε δημόσιες εκτελέσεις, ηχογραφήσεις και μαγνητοσκόπηση νέων πρωτότυπων μουσικών ερμηνειών, ενημερωμένων από τα συμπεράσματα της έρευνας. Με τον τρόπο αυτόν, η παρούσα διατριβή στοχεύει, παράλληλα με την απάντηση των ερευνητικών ερωτημάτων, στον εμπλουτισμό του ρεπερτορίου των δύο οργάνων, κάνοντας διαθέσιμες σύγχρονες και αξιόπιστες παρτιτούρες, ερμηνευτικά σχόλια και μαγνητοσκοπημένες ερμηνείες των δύο υπό διερεύνηση έργων.