Το σχολείο ως ανοιχτό κοινωνικό σύστημα: σχέση οικογένειας σχολείου γονική εμπλοκή και οι απόψεις των εκπαιδευτικών

Abstract

Τα κοινωνικά συστήματα ξεκίνησαν να απασχολούν τη φιλοσοφική σκέψη από τον 20ο αιώνα, με επικρατέστερο ορισμό αυτόν που θέλει ένα σύστημα να ορίζεται ως ένα σύνολο στοιχείων ή μερών, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους, αλληλοεπιδρούν και σχηματίζουν μία ολότητα, ένα άθροισμα των μερών από τα οποία αποτελείται.Με την επικράτηση της συστημικής προσέγγισης, το σχολείο μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένα σύστημα με επίκεντρο τη μάθηση. Παράλληλα, και η οικογένεια μπορεί να θεωρηθεί ένα αυτόνομο κοινωνικό σύστημα με ανάγκη για σταθερότητα και ισορροπία. Το σχολείο και η οικογένεια έχουν ένα σημείο τομής, το ενδιαφέρον τους για το παιδί. Καθώς όμως αυτοί οι δύο θεσμοί αποτελούν τον πυρήνα της ζωής των παιδιών, θα πρέπει να συνυπάρχουν σε απόλυτη αρμονία, να συμφωνούν και να εμπλέκουν, όποτε είναι αναγκαίο, ο ένας τον άλλον. Η συνύπαρξη αυτή δεν είναι πάντα εύκολη. Για κάθε σύστημα-οργανισμό η επικοινωνία είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιτυχή λειτουργία του. Συνεπώς, και στο σχολείο η επικοινωνία μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη των μαθητών. Η γονική εμπλοκή είναι αυτή που βασίζεται στη σχέση επικοινωνίας και εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών, δημιουργώντας κλίμα αυτοσεβασμού. Αφορά δηλαδή την ενασχόληση των γονέων με οτιδήποτε σχετίζεται με την σχολική πραγματικότητα. Η γονική εμπλοκή ενισχύει την ακαδημαϊκή πορεία των μαθητών και την ακαδημαϊκή επιτυχία τους, βελτιώνοντας παράλληλα και τη σχέση μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών, το σχολικό κλίμα και την αυτοπεποίθηση των γονέων σχετικά με την παρουσία τους στη σχολική κοινότητα. Τα οφέλη της είναι εμφανή και στους μαθητές και στους γονείς, στους εκπαιδευτικούς, αλλά και στην τοπική κοινωνία. Η γονική εμπλοκή συχνά παρεμποδίζεται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, με συνέπειες κυρίως εμφανείς στους μαθητές. Η βιβλιογραφία κάνει λόγο για διαφορετικούς τύπους και πρακτικές γονικής εμπλοκής. Κάποιες πρακτικές, όπως ορίστηκαν από την Epstein είναι η γραπτή επικοινωνία, η τηλεφωνική επικοινωνία, οι συναντήσεις με τους γονείς στο σχολείο, η ανάθεση κατ’ οίκον εργασιών που χρειάζονται τη βοήθεια των γονέων, η διοργάνωση σεμιναρίων για τους γονείς και η μελέτη με τα παιδιά. Η στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στη γονική εμπλοκή είναι καθοριστικός παράγοντας για την αρμονική συμβίωση των δύο πλευρών. Για αυτό είναι αναγκαίο να εξεταστεί η στάση των εκπαιδευτικών απέναντι στη γονική εμπλοκή, αλλά και να διερευνηθεί ποιοι τύποι και ποιες πρακτικές είναι πιο αποδεκτές από τους εκπαιδευτικούς. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας έδειξε, ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών είχε θετική στάση απέναντι στη γονική εμπλοκή. Οι εκπαιδευτικοί θεωρούν, ότι ο πιο σημαντικός από τους τύπους γονικής εμπλοκής είναι η επικοινωνία, και παράλληλα διατύπωσαν την άποψη, ότι οι πιο σημαντικές πρακτικές ενίσχυσης της γονικής εμπλοκής είναι η ανάπτυξη της σχέσης σχολείου οικογένειας και η επικοινωνία. Τέλος, βρέθηκε, ότι οι εκπαιδευτικοί επικοινωνούν με τους γονείς κυρίως τηλεφωνικά, με ηλεκτρονική αλληλογραφία ή και με προγραμματισμένες συναντήσεις στον χώρο του σχολείου. Το περιεχόμενο της επικοινωνίας των εκπαιδευτικών με τους γονείς αφορά κυρίως θέματα επίδοσης, συμπεριφοράς και απουσιών των μαθητών. Τα αποτελέσματα της έρευνας συμπίπτουν με παλαιότερες έρευνες.