Ο ρόλος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της πανδημίας covid-19.

Abstract

Στον εικοστό πρώτο αιώνα, η ελληνική κοινωνία μεταβάλλεται ραγδαία. Οι Έλληνες άλλαξαν ήθη, έθιμα και συνήθειες για να μπορέσουν να προσαρμοστούν και να αντιμετωπίσουν την πρόσφατη οικονομική κρίση και την κρίση της πανδημίας του Covid-19, η οποία ανάγκασε πολλές δομημένες κοινωνίες κρατών να αλλάξουν δομές, συστήματα, να ανακαλύψουν ευέλικτα εξ αποστάσεως συστήματα και εργασίες. Μαζί τους, μεταβάλλεται και αλλάζει και η εκπαίδευση. Αναγκαστικά και ο ρόλος του εκπαιδευτικού δέχεται μεγάλες αλλαγές, μερικές από τις οποίες είναι η εισαγωγή της τηλεκπαίδευσης και η εισαγωγή νέων υγειονομικών πρωτοκόλλων. Ο σκοπός της παρούσας ερευνητικής μελέτης είναι να διερευνήσει, να επεξεργαστεί, να μελετήσει και να καταγράψει αντιλήψεις (απόψεις, εμπειρίες, συναισθήματα) των εκπαιδευτικών και των διευθυντών των δημόσιων σχολείων της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, σχετικά με τον ρόλο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της πανδημίας Covid-19. Μέσα από τους βασικούς θεματικούς άξονες της παρούσας εργασίας εξετάζουμε τα δημογραφικά στοιχεία των ερωτηθέντων (ηλικία, φύλο, χρόνια προϋπηρεσίας, οικογενειακή κατάσταση), στοχεύουμε στη διερεύνηση της επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών και των διευθυντών. Η επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών και διευθυντών εξετάζεται με το μοντέλο της Maslach, σε τρεις παραμέτρους, δηλαδή την αποπροσωποποίηση, την προσωπική επίτευξη και τη συναισθηματική εξάντληση. Τέλος, διερευνούμε τις συνθήκες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην περίοδο της πανδημίας Covid-19. Από τα ευρήματα της ποσοτικής έρευνας διαπιστώνουμε ότι οι ερωτηθέντες εκπαιδευτικοί εμφάνισαν αποπροσωποποίηση και μειωμένη προσωπική πληρότητα σε μικρό βαθμό ενώ συναισθηματική εξάντληση σε μέτριο. Στα σημαντικότερα ευρήματα αναφέρεται το γεγονός πως μερικές έως πολλές φορές αισθάνονταν ότι δούλευαν υπερβολικά σκληρά στη δουλειά τους. Σε ό,τι αφορά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην περίοδο της πανδημίας, η πλειοψηφία τους δήλωσε πως εφάρμοσε συνδυαστικά την ασύγχρονη και την σύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων εκπαιδευτικών δεν είχε προηγούμενη εμπειρία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και κατά μέσο όρο οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν ήταν μεγάλες, με αποτέλεσμα να νιώσουν πολύ ανέτοιμοι ως εκπαιδευτικοί. Τόσο οι εκπαιδευτικοί κατά την περίοδο της πανδημίας όσο και οι διευθυντές εμφάνισαν μέτριο επίπεδο συναισθηματικής εξάντλησης και μικρό βαθμό μειωμένης προσωπικής πληρότητας και αποπροσωποποίησης. Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί είχαν μεγαλύτερο βαθμό τόσο συναισθηματικής εξάντλησης όσο και μειωμένης προσωπικής πληρότητας σε σχέση με τους άνδρες, ενώ οι εκπαιδευτικοί με 11-20 χρόνια υπηρεσίας είχαν μικρότερη προσωπική πληρότητα σε σχέση με τους εκπαιδευτικούς που είχαν περισσότερα από 30 χρόνια υπηρεσίας. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί που είχαν επιμόρφωση σε νέες τεχνολογίες ΤΠΕ είχαν μεγαλύτερο βαθμό προσωπικής πληρότητας, ενώ, όσοι ένιωσαν έντονα ανέτοιμοι, εμφάνισαν μεγαλύτερο βαθμό συναισθηματικής εξάντλησης. Το θέμα του ρόλου της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στην επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών στο πλαίσιο της πανδημίας Covid-19 δεν εξαντλείται στην παρούσα έρευνα. Εντούτοις, τα αποτελέσματά της μπορούν να φανούν χρήσιμα και εποικοδομητικά στο μέλλον και να βελτιώσουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών μέσα σε αυτήν. Εν κατακλείδι, επιβεβαιώνονται οι περισσότερες έρευνες που αναφέρουν ότι οι εκπαιδευτικοί εμφανίζουν μικρό ως μέτριο βαθμό αποπροσωποποίησης, μειωμένης προσωπικής πληρότητας και συναισθηματικής εξάντλησης, ενώ αισθάνονται ότι δουλεύουν υπερβολικά σκληρά στη δουλειά τους.