Αφγανιστάν: η σύγχρονη ιστορία της χώρας, τα αίτια της προσφυγικής και ανθρωπιστικής κρίσης και η στρατηγική της ΕΕ για τη διαχείρισή τους.

Abstract

Στις 15 Αυγούστου 2021, οι Ταλιμπάν μπήκαν στην Καμπούλ και σε λιγότερο από 24 ώρες την κατάλαβαν αφού προηγουμένως είχαν καταλάβει τις περισσότερες από τις 34 επαρχιακές πρωτεύουσες του Αφγανιστάν με ιδιαίτερη ευκολία. Τα γεγονότα που αναμεταδίδονταν εκείνες τις ημέρες αφορούσαν κυρίως την επέλαση των Ταλιμπάν στη χώρα και τις προσπάθειες να απομακρυνθούν τα αμερικανικά και συμμαχικά στρατεύματα, οι ξένοι πρέσβεις και όσοι Αφγανοί συνεργάστηκαν με τους νατοϊκούς τα τελευταία 20 χρόνια. Το Αφγανιστάν ήταν και πάλι στο προσκήνιο. Η επάνοδος του ισλαμιστικού κινήματος των Ταλιμπάν είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της χώρας και ιδιαίτερα με αυτή των τελευταίων 50 ετών. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα το Αφγανιστάν αποτέλεσε ένα μόνιμο πεδίο συγκρούσεων διαφόρων φυλών και ομάδων που στην προσπάθειά τους να εκδιώξουν τους ξένους κατακτητές τη δεκαετία του '70, δηλαδή τους Σοβιετικούς, οδήγησαν τον αδύναμο κρατικό μηχανισμό και την οικονομία της χώρας σε πλήρη κατάρρευση. Οι συνεχείς εμφύλιες διαμάχες υποκινούμενες από ξένα κράτη σε συνδυασμό με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τις οποίες βιώνει το Αφγανιστάν τα τελευταία 40 με 50 χρόνια προκάλεσαν σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια στους κατοίκους της χώρας. Οι παρατεταμένες ξηρασίες που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν, οι ξαφνικές πλημμύρες που προκαλούν συχνά κατολισθήσεις στα ορεινά μέρη και οι μεγάλοι σεισμοί κυρίως στην περιοχή του Hindu Kush δημιουργούν ένα αφιλόξενο περιβάλλον επιβίωσης ακόμη και για τους σκληροτράχηλους Αφγανούς. Οι αδιάλειπτες εμφύλιες συγκρούσεις, οι σοβαρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυρίως αυτών των γυναικών, των κοριτσιών και των μειονοτήτων έχουν προκαλέσει ανθρωπιστική και προσφυγική κρίση, καθώς εκατομμύρια άνθρωποι εγκαταλείπουν τη χώρα αναζητώντας καταφύγιο σε άλλες χώρες. Οι πλειονότητα των προσφύγων έχει βρει καταφύγιο στις γειτονικές χώρες του Αφγανιστάν, και κυρίως στο Πακιστάν και το Ιράν. Όμως αρκετοί είναι εκείνοι που φτάνουν στην ΕΕ. Η ΕΕ προσπαθεί να διαχειριστεί την ανθρωπιστική και προσφυγική κρίση θέλοντας να αποφύγει τα λάθη που έγιναν το 2015, όταν ανεπιτυχώς προσπάθησε να διαχειριστεί τα καραβάνια των προσφύγων που έφταναν στην Ευρώπη κυρίως από τη Συρία. Η νέα προσέγγισή της επικεντρώνεται κυρίως στο να ανακόψει τα προσφυγικά ρεύματα πριν αυτά δημιουργηθούν κυρίως μέσω χρηματοδοτήσεων.