Ο αναθεωρητισμός ως συστατικό συστημικής δυσλειτουργίας: η περίπτωση της Τουρκίας στον 21ο αιώνα στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο

Abstract

Η παρούσα εργασία εξετάζει –υπό το πρίσμα μιας σύγχρονης θεωρητικής ρεαλιστικής προσέγγισης– την πολιτική που ακολούθησε η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, εξάγει συμπεράσματα για τα αίτια που διαμόρφωσαν την τουρκική εξωτερική πολιτική στον 21ο αιώνα και αποτιμά τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες ο παρατηρούμενος αναθεωρητισμός της συνιστά παράγοντα συστημικής δυσλειτουργίας. Αρχικά και μετά από μια σύντομη ανάλυση της θεωρίας του πολιτικού ρεαλισμού, με έμφαση στην πιο σύγχρονη προσέγγιση του δομικού ρεαλισμού και των διαφόρων παρακλαδιών του, σκιαγραφείται η σημερινή δομή του διεθνούς συστήματος, καθώς και η περιφερειακή κατανομή ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Στη συνέχεια αναλύεται η μετάβαση από την κεμαλική ιδεολογία σε μια ισλαμική κοσμοαντίληψη που συνέβη στα χρόνια της εξουσίας του AKP, παρουσιάζεται το νέο γεωπολιτικό όραμα της Τουρκίας ως συνέπεια αυτής της μετάβασης και παρατίθενται οι στρατηγικές προσεγγίσεις που το υποστηρίζουν. Ακολουθεί η περιγραφή των μαξιμαλιστικών ενεργειών και επιδιώξεων που σημάδεψαν την τουρκική εξωτερική πολιτική στον 21ο αιώνα στις δύο υπό εξέταση περιφέρειες και εξάγονται συμπεράσματα από αμφότερα τα επίπεδα –συστημικό επίπεδο και επίπεδο μονάδας– σχετικά με τα αίτια του τουρκικού αναθεωρητισμού και τον ρόλο του ως συστατικό συστημικής δυσλειτουργίας. Η εργασία, τέλος, εξετάζει τις προοπτικές ενός ελληνοτουρκικού πολέμου βάσει των μεθοδολογικών εργαλείων της κύριας ανάλυσης.