Makampedia: from taksim mastery to makam theory

Abstract

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να γεφυρώσει το εμπειρικό και μεθοδολογικό χάσμα μεταξύ πράξης και θεωρίας στον εκπαίδευση της τροπικής (Μακάμ) μουσικής, χρησιμοποιώντας ως όχημα την ανάλυση ηχογραφήσεων τροπικών αυτοσχεδιασμών και συνθέσεων. Με αφετηρία την (μη αυτόματη) μεταγραφή και ανάλυση αναγνωρισμένων ηχογραφήσεων και ακολουθώντας τη διαδρομή από την πράξη στην θεωρία, η εργασία αποκρυπτογραφεί ιδιωματικά και ιδιοσυγκρασιακά στοιχεία μουσικών εκτελέσεων τα οποία αναπτύσσονται σε εργαλεία για την μουσική εκπαίδευση του Μακάμ. Το αποτέλεσμα κάθε ανάλυσης χρησιμοποιείται ως ένας Απών Δάσκαλος. Συνεντεύξεις με δασκάλους στο πεδίο, φέρνουν στο προσκήνιο πολύτιμες πληροφορίες και υπογραμμίζουν τη σημασία της μεταφορικής γλώσσας για την μεταφορά της γνώσης από δάσκαλο σε μαθητή (Meşk). Επιπλέον, μέσω της έρευνας αναπτύχθηκε ένα σύστημα αναπαράστασης μελωδικών γραμμών, το οποίο οπτικοποιεί την μελισματική φύση του συγκεκριμένου μουσικού είδους, συμπληρώνοντας τις (συγχρονισμένες με ήχο) εθνογραφικά ενημερωμένες καταγραφές. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα δυναμικό σύστημα παρουσίασης της τροπικότητας, αποφεύγοντας τις παρανοήσεις που εισήγαγε η χρήση του πενταγράμμου. Η εργασία υπογραμμίζει τη σημασία της χειροκίνητης μεταγραφής και ανάλυσης για την εξατομικευμένη ανάπτυξη μαθητών, δεδομένου του περιορισμένου χρόνου και της αλληλεπίδρασης μεταξύ δασκάλου και μαθητή στο σύγχρονο πλαίσιο της πανεπιστημιακής μουσικής εκπαίδευσης. Η έρευνα βασίζεται σε καταγραφές εκτελέσεων διάσημων μουσικών του 20ου-21ου αιώνα και μαζί με τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν μέσω συνεντεύξεων με αναγνωρισμένους δασκάλους του χώρου, αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο παρουσιάζονται τα πρακτικά και θεωρητικά συμπεράσματα. Το κείμενο είναι οργανωμένο σε κεφάλαια, ακολουθώντας τις εργασίες που υποβλήθηκαν προς δημοσίευση κατά τη διάρκεια της έρευνας. Το πρώτο κεφάλαιο Rhythm in Taksim, ασχολείται με το υποερώτημα του τρόπου καταχώρησης χρονικών και μετρικών χαρακτηριστικών των (χρονικά ελεύθερων) αυτοσχεδιασμών στην παρτιτούρα για περαιτέρω ανάλυση. Τα σημαντικά ευρήματα αφενός επιτρέπουν την δημιουργία ευδιάκριτων, επαναχρησιμοποιούμενων μεταγραφών αυτοσχεδιασμών στο πεντάγραμμο, αφετέρου αποκωδικοποιούν την χρονική δομή των ελεύθερων αυτοσχεδιασμών. Στηριζόμενο σε αυτά τα ευρήματα, το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με τη δημιουργία ενός συστήματος βασισμένο σε ρυθμικά χαρακτηριστικά για την ανάπτυξη φρασεολογίας στον τροπικό αυτοσχεδιασμό, κάνοντας παραλληλισμούς με στοιχεία της γλώσσας όπως η ρυθμική ορθογραφία, η γραμματική και η σύνταξη. Το δεύτερο κεφάλαιο χρησιμοποιεί τα ευρήματα του πρώτου και προτείνει μια λύση για την απεικόνιση των διαστηματικών χαρακτηριστικών μελισματικότητας και μικροτονικότητας των τροπικών μουσικών εκτελέσεων. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό εύρημα για την ανάλυση, παρουσίαση και την κατανόηση στοιχείων όπως η μελωδική εξέλιξη και η μελωδική βαρύτητα, που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της απώλειας πληροφοριών κατά τη μεταγραφή στον (σύμφυτα κβαντικό) χαρακτήρα του πενταγράμμου. Το κεφάλαιο καλύπτει τη δημιουργία λογαριθμικά διαστηματικών χαρτών και την χρήση τους στο φόντο των μελωδικών γραμμών, ως ένα επιπρόσθετο στοιχείο παρουσίασης στην σημειογραφία του πενταγράμμου. Ακολουθεί συζήτηση, επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση της λεπτομερούς γραφικής παρουσίασης της μελισματικής και διαστηματικής κίνησης σε χάρτες μακάμ, τα διάφορα επίπεδα ανάλυσης καθώς και το αποτέλεσμα συνδυασμού πενταγράμμου, χάρτη μακαμ, σχολιασμών, συγχρονισμού ήχου σε πραγματικό χρόνο και κινούμενων μελωδικών καμπύλων. Το κεφάλαιο κλείνει με την τοποθέτηση της έρευνας στο πεδίο των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών και τη διδακτική σημασία της συγκεκριμένης δυναμικής αναπαράστασης στον τομέα της μουσικής εκπαίδευσης του μακάμ. Συνδυάζοντας τα ευρήματα των δύο πρώτων κεφαλαίων, το τρίτο εισάγει το πρωτόκολλο μεταγραφής και ανάλυσης και προσφέρει μια εργαλειοθήκη βήμα προς βήμα για τον τρόπο μεταγραφής, ανάλυσης, σχολιασμού και παρουσίασης παραστάσεων που βασίζονται στο taksim και το makam. Το πρωτόκολλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλους ερευνητές που ενδιαφέρονται για τον τομέα της μουσικής ανάλυσης ταξίμ και τροπικών συνθέσεων. Με βάση το συγκεκριμένο πρωτόκολλο δημιουργήθηκαν τα βίντεο που αποτελούν το μεγαλύτερο κομμάτι της έρευνας και βρίσκονται συγκεντρωμένα σε παράρτημα της έρευνας καθώς και στον ιστότοπο www.makampedia.com. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ανάλυση ενός διαλόγου ποίησης και μουσικής (στο πλαίσιο παρουσίασης συνεδρίου). Το κεφάλαιο ασχολείται με την χρήση της μελωδικής ανάπτυξης (seyir ane melodic development) ως γεννήτρια δυναμικής σε εκτελέσεις τροπικής μουσικής. Η προετοιμασία του συγκεκριμένου διαλόγου μεταξύ μουσικής και ανάγνωσης ποίησης και ο ρόλος της μελωδικής ανάπτυξης αναλύεται και παρουσιάζεται με βάση το πρωτόκολλο που αναπτύχθηκε στο τρίτο κεφάλαιο. Το πέμπτο κεφάλαιο εισάγει μια σειρά παραδειγμάτων, επιχειρώντας την γενίκευση του φάσματος των δυνατοτήτων για την παρουσίαση της τροπικής μουσικής με την πρόσθεση χαρτών makam (, την εφαρμογή της σε μουσικο-συγχρονισμένες παρτιτούρες σε πραγματικό χρόνο, χειροκίνητη ανάλυση, σχολιασμούς και απεικονίσεις. για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

The essay at hand attempts to narrow the empirical and methodological gap between praxis and theory in the field of makam music education, using taksim (improvisation) and composition recordings as its vehicle. Departing from manual transcription and analysis of celebrated performances and taking the route from praxis to theory, the essay deciphers elements of performance and develops those to tools for makam music education. The output of each analysis serves as an absent teacher. Interviews with masters in the field, added valuable insights and emphasized the significance of metaphorical language, and the transmission of knowledge in the master-apprentice (Meşk) educational model. Furthermore, the developed animated melodic contours, visualize the melismatic nature of the genre complementing the audio-synced ethnographically informed transcriptions. Hence, the work attempts to create a dynamic system for the representation of modality, avoiding the misunderstanding introduced with the use of pentagram notation. The essay highlights the significance of manual transcription and analysis for individual development, given the limited time and interaction between tutor and student in the contemporary context of makam education at the conservatory level.

This research is based on recordings of celebrated makam masters of the 20th-21st century and along with the insights from interviews with masters of the field, constitute the framework on which, the practical and theoretical conclusions are presented. The structure of the essay is organized in chapters, following the four papers submitted for publication during the course of the research.

The first chapter Rhythm in Taksim, deals with the part of the question of how to register free-rhythm taksim temporal characteristics on the score for further analysis. The surprising findings not only allow for comprehendible and reusable pentagram taksim transcriptions, but, furthermore, the chapter decodes temporal structure of taksim performances. Based on those findings, the chapter concludes with the machining of an apparatus for developing taksim phrasing, drawing parallels with elements of language such as rhythmic spelling, grammar and syntax.

The second chapter Visualizing Synesthesia uses the findings of the first one and offers a solution on how to present makam performances’ spatial characteristics of melismaticity and microtonality; an element especially important for analysis, presentation and comprehension of melodic gravity, due to the loss of information when transcribing taksim or compositions to the quantized character of pen`tagram notation. The chapter covers the creation of (logarithmic intervallic) makam maps and their use as a background on graphic representations of computer-generated melodic contours. It is followed by a discussion, argumentation and documentation of the detailed graphic presentation of melismatic and intervallic movement on makam maps, the layers of analysis as well as the outcome of combining pentagram, makam map, annotations, real-time audio synchronization and animation. The chapter closes with the placement of this research in the field of digital humanities and the didactic importance of this particular dynamic representation in the field of makam music education.

Combining the findings of the first two chapters, the third one presents the Protocol of Transcription and Analysis and offers a step-by-step toolbox on how to transcribe, analyze, annotate and present taksim and makam based performances. The protocol may be used by other researchers interested in the field of taksim and modal compositions music analysis.

The fourth chapter Affective Affinities presents the analysis of a poetry and music dialogue (for the context of a conference presentation). The chapter deals with the question of how melodic development (seyir) can be seen and may be used as the generator of intensity in makam-based performances. The thought process of this dialogue between music and poetry reading is analyzed and presented using the protocol developed on the third chapter.

The fifth chapter introduces a series of examples, discussing how to generalize and widen the spectrum of possibilities for presenting modal music with the addition of makam maps (following the development of the first two chapters). The examples include: the syncing of alternative notational systems such as the Byzantine music notation of Parasimantiki, multicolored pitch contours for polyphonic modal compositions, audio/score/map-syncing of long rhythmic cycles compositions and implementation of comma values in makam maps.