Φορολογική μεταχείριση των ενδοομιλικών συναλλαγών

Abstract

Η εκρηκτική ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου σε μια εποχή παγκοσμιοποίησης συνέβαλε στη συνεχή ανάπτυξη και επέκταση των πολυεθνικών εταιρειών και κατά συνέπεια στην αύξηση του όγκου συναλλαγών μεταξύ των συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Εξαιτίας του διασυνοριακού τους χαρακτήρα, οι όμιλοι επιχειρήσεων πραγματοποιούν συναλλαγές που διενεργούνται σε πολλές χώρες με διαφορετικά φορολογικά συστήματα και διαφορετικούς φορολογικούς συντελεστές, αποκτώντας έτσι την δυνατότητα -μέσω της τιμολόγησης των ενδοομιλικών τους συναλλαγών- να μετατοπίζουν τα φορολογητέα τους κέρδη σε χώρες με χαμηλότερη φορολόγηση, προκειμένου έτσι να επιτύχουν μείωση της συνολικής τους επιβάρυνσης. Κατέστη λοιπόν επιτακτική ανάγκη για κάθε χώρα να διαμορφώσει ένα θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να μπορέσει να ελέγξει αποτελεσματικότερα τις συναλλαγές των πολυεθνικών επιχειρήσεων που ανήκουν σε κάποιον όμιλο αλλά και των ημεδαπών επιχειρήσεων, μελών ομίλου. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, η ενδοομιλική τιμολόγηση, η οποία διεθνώς έχει επικρατήσει με τον όρο “transfer pricing”, αποτελεί αντικείμενο νομοθετικής ρύθμισης πολλών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, με βασικά εργαλεία την Πρότυπη Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας και τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Τιμολόγηση των Ενδοομιλικών Συναλλαγών του Ο.Ο.Σ.Α. Για την πάταξη της καταχρηστικής φοροαποφυγής μέσω του “transfer pricing” έχει επικρατήσει η εφαρμογή της αρχής των ίσων αποστάσεων, ενώ το κύριο εργαλείο των κρατών απέναντι στις πρακτικές παραβατικότητας στα πλαίσια του transfer pricing αποτελεί η δυνατότητα αναθεώρησης των κερδών των ελεγχόμενων συνδεδεμένων επιχειρήσεων. Και μπορεί ο Ο.Ο.Σ.Α. ήδη από την δεκαετία του ‘70 να ήταν πρωτοπόρος στην προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου Διπλής Φορολόγησης, που ήταν απότοκο της προβληματικής τιμολόγησης μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων, σύντομα ακολούθησε και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αρχικές προσπάθειες της Ε.Ε. με την θεσμοθέτηση κανόνων που είχαν την μορφή διεθνών συμβάσεων καθώς και κανόνων ήπιου δικαίου δεν φάνηκε να αποδίδουν καρπούς. Ωστόσο, με την υιοθέτηση της καινούργιας Οδηγίας για τους Μηχανισμούς Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών στην Ένωση, τα πράγματα άλλαξαν σημαντικά προς την θετική κατεύθυνση. Αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτελεί η μελέτη του πλαισίου που ορίζει την φορολόγηση των συναλλαγών μεταξύ συνδεδεμένων επιχειρήσεων, η οποία αποτελεί τον πυρήνα του διεθνούς εμπορίου των πολυεθνικών εταιρειών και ένα από τα πιο απαιτητικά κομμάτια της διεθνούς φορολογικής συμμόρφωσης.