Η συνεισφορά της υποστηρικτικής τεχνολογίας σε άτομα με πρόβλημα όρασης

Abstract

Με την παρούσα εργασία επιχειρείται μια βιβλιογραφική ανασκόπηση στον τομέα της υποστηρικτικής τεχνολογίας για άτομα με πρόβλημα όρασης. Η υποστηρικτική τεχνολογία που απευθύνεται σε άτομα με πρόβλημα όρασης είναι πολύ σημαντική και αφορά πάρα πολλούς τομείς όπως της καθημερινότητας τους, της εκπαίδευσής τους και της ζωής τους γενικότερα. Η παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση προσπάθησε να περιγράψει και να αναλύσει μελέτες οι οποίες αφορούσαν τέτοιες τεχνολογίες που βοήθησαν στο παρελθόν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον από άτομα με πρόβλημα όρασης ή τύφλωση. Οι υποστηρικτικές τεχνολογίες που αναλύονται αφορούν τη χρήση διάφορων διαδικτυακών προγραμμάτων, οθόνες Braille, λογισμικά ανάγνωσης οθόνης, βοηθήματα καθημερινής διαβίωσης ατόμων με οπτική αναπηρία, βοηθήματα προσβασιμότητας, βοηθήματα για πρόσβαση σε οθόνες αφής κ.α.. Οι περισσότερες από αυτές τις συσκευές ή τα λογισμικά έχουν θετικά αποτελέσματα και βοηθούν τους χρήστες τους να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις διάφορων τομέων και εργασιών. Αρχικά γίνεται μία αναφορά στα δύο μοντέλα της αναπηρίας που υπάρχουν, το ιατρικό μοντέλο και το κοινωνικό. Ακόμα, αποσαφηνίζονται οι όροι βλάβη, αναπηρία, μειονεξία και γίνεται αναφορά στην οπτική αναπηρία. Στη συνέχεια γίνεται μία ανάλυση στο σπουδαίο ρόλο που παίζουν οι αισθήσεις τόσο της ακοής, όσο και της αφής στα άτομα με οπτική αναπηρία. Η όραση αποτελεί την κυριότερη αίσθηση προκειμένου να δούμε κάτι και να το αντιληφθούμε, για παράδειγμα τα άτομα με όραση είναι σε θέση να δουν ένα εμπόδιο που βρίσκεται μπροστά τους ή να ακούσουν ένα αυτοκίνητο να πλησιάζει σε αντίθεση με τους μη βλέποντες που δεν έχουν τη δυνατότητα αυτή και συνεπώς επιστρατεύουν άλλα αισθητηριακά κανάλια όπως αυτά της αφής και της ακοής προκειμένου να αντιμετωπίσουν διάφορες δυσκολίες που προκύπτουν από την απώλεια της όρασής τους. Η ανασκόπηση συνεχίζει ορίζοντας την υποστηρικτική τεχνολογία, τη χρήση που αυτή έχει, καθώς και τις διάφορες κατηγορίες που αυτή ταξινομείται όπως είναι αυτές για την καθημερινή διαβίωση των ατόμων με οπτική αναπηρία, τα βοηθήματα ακοής, επικοινωνίας, κινητικότητας, όρασης μάθησης ακόμα και ψυχαγωγίας. Γίνεται ένας διαχωρισμός ανάμεσα στην προσαρμοστική και εναλλακτική υποστηρικτική τεχνολογία καθώς και στην πρωτογενή και δευτερογενή. Η καθημερινότητα των ατόμων με οπτική αναπηρία πολλές φορές αποδεικνύεται δύσκολη καθώς σε πολλές εργασίες της καθημερινότητας τα άτομα χρειάζεται να χρησιμοποιούν την όρασή τους. Στο σημείο αυτό έρχονται οι υποστηρικτικές τεχνολογίες καθημερινής διαβίωσης για άτομα με οπτική αναπηρία προκειμένου να διευκολύνει τα άτομα αυτά να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της καθημερινότητας. Γίνεται επομένως μία αναφορά σε αυτές τις διαθέσιμες υποστηρικτικές τεχνολογίες που έχουν τα άτομα με οπτική αναπηρία, όπως για παράδειγμα συσκευές απτικής επισήμανσης, ομιλούντα θερμόμετρα, πιεσόμετρα, ζυγαριές μπάνιου, ρολόγια Braille, ανιχνευτές καπνού, κανάτες με ομιλία, ανιχνευτές φωτός και χρώματος κ.α.. Τα άτομα με οπτική αναπηρία αποκλείονται από συσκευές που λειτουργούν με οθόνες αφής καθώς η μεταφορά των πληροφοριών γίνεται αποκλειστικά μέσω της όρασης. Σημαντικές υποστηρικτικές τεχνολογίες αποτελούν συσκευές και λογισμικά με τις οποίες οι χρήστες με τύφλωση ή πρόβλημα όρασης μπορούν να έχουν πρόσβαση σε οθόνες αφής. Με τις εφαρμογές αυτές βελτιώνεται η χρηστικότητα, η προσβασιμότητα και η ταχύτητα ανάγνωσης και πληκτρολόγησης σε οθόνες αφής. Στη συνέχεια της εργασίας αναλύονται έρευνες που αφορούν τη δημιουργία και τη μελέτη, ως προς την αποτελεσματικότητα και τη χρηστικότητα, διαφόρων υποστηρικτικών συσκευών και λογισμικών σχετικές με τους πολύ σημαντικούς τομείς του προσανατολισμού και της κινητικότητας καθώς και της πρόσβασης στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η εκπαίδευση των ατόμων με οπτική αναπηρία, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια με τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς τα άτομα αυτά είναι σε θέση να έχουν ισότιμη πρόσβαση με τους υπόλοιπους βλέποντες μαθητές στην εκπαιδευτική διαδικασία με τη βοήθεια διαφόρων υποστηρικτικών τεχνολογιών. Για το λόγο αυτό γίνεται μία αναφορά σε διάφορα βοηθήματα, όπως είναι οι γραφομηχανές Braille, τα ομιλούντα βιβλία, οι αναγνώστες οθόνης, οι ανανεώσιμες οθόνες Braille, τα ειδικά πληκτρολόγια Braille κ.α.