Αστικός χώρος και στρατηγικός σχεδιασμός στα Βαλκάνια: Πρίστινα, Σόφια, Βουκουρέστι

Abstract

Αντικείμενο της έρευνας αποτελεί η εικόνα της πόλης ως καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση της αστικής ταυτότητας, σε άμεση συνάρτηση με τις αστικές πολιτικές και το σχεδιασμό. Στο πλαίσιο της γεωγραφικής περιοχής αναφοράς, το βαλκανικό χώρο, εξετάζονται ζητήματα σχεδιασμού της πόλης με σκοπό τα στοιχεία που θα προκύψουν να ληφθούν υπόψη στην ανάδειξη της αστικής ταυτότητας με άξονα τη βιώσιμη ανάπτυξη. Σχετικά με τις πόλεις αναφοράς, πρόκειται για τις βαλκανικές πρωτεύουσες Πρίστινα (Κόσοβο), Σόφια (Βουλγαρία) και Βουκουρέστι (Ρουμανία). Η εικόνα αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό ενός τόπου έτσι ώστε να υπολογίζεται στο σχεδιασμό του χώρου και τις λειτουργικές διαστάσεις του. Τα στοιχεία σύνθεσης της εικόνας της πόλης, και κατ’ επέκταση η αστική ταυτότητα, διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από τις ιστορικές, τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές συνθήκες, τις ατομικές και κοινωνικές δραστηριότητες στο χώρο και το χρόνο. Παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό μιας πόλης γενικότερα συναρτώνται με το περιβάλλον, φυσικό και ανθρωπογενές. Ιδιαίτερα για το χώρο των Βαλκανίων προκύπτουν ερευνητικά ερωτήματα σχετικά με την εικόνα των αστικών κέντρων, την εφαρμογή αστικών πολιτικών και τον σχεδιασμό γενικών στόχων χωρικής ανάπτυξης. Σε πρώτο επίπεδο, μέσα από βιβλιογραφικές πηγές, έρευνες και διαδικτυακούς τόπους, γίνεται προσπάθεια να αποσαφηνιστούν έννοιες που αφορούν το χώρο, το σχεδιασμό, την εικόνα της πόλης και την αστική ταυτότητα. Σε δεύτερο επίπεδο, μέσα από την επιτόπια παρατήρηση, την αποτύπωση σημείων ενδιαφέροντος, σε συνδυασμό με την ανάλυση των δεδομένων συνεντεύξεων και ερωτηματολογίων σε στοχευμένες ομάδες κοινού (κατοίκους, εργαζόμενους, επαγγελματίες, επιστημονική κοινότητα, εκπροσώπους δημοσίων φορέων) στις πόλεις αναφοράς, επιχειρείται η προσέγγισή τους με βάση τα γεωγραφικά, ιστορικά, κοινωνικοοικονομικά, περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά τους ώστε να αποδοθεί, όσο το δυνατόν καλύτερα, η εικόνα των αστικών κέντρων, το σύστημα σχεδιασμού τους και τα αναπτυξιακά σενάρια. Σκοπός είναι τα στοιχεία που θα προκύψουν μέσα από αυτή τη διερεύνηση να αποτελέσουν έναυσμα για προτάσεις συνέργειας στο πλαίσιο ενός προτύπου αειφόρου ανάπτυξης, ως στρατηγική επιλογή του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου.

The aim of the proposed research is the image of the city as a determinative asset/factor in forming urban identity, directly connected to urban policies and planning. In the context of the geographical area of reference, the Balkan space, issues of urban planning are explored in an attempt to define characteristics that should be taken into account in enhancing urban identity, within the principles of sustainable development. The reference cities, are the Balkan capitals of Pristina (Kosovo), Sofia (Bulgaria) and Bucharest (Romania). The image is an important feature of a place so as to be involved in planning of the space and its functional dimensions. The characteristics that compose the city image and consequently the urban identity, are largely shaped by historical, socio-economic and cultural conditions, individual and social activities in space and time. Parameters to be considered in urban planning generally depend on the environment, natural and man-made. Particularly for the Balkan area, research questions arise concerning the image of urban centers, the implementation of urban policies and strategic planning in the context of spatial development. Firstly, through bibliographical review, articles and online sources, an attempt is made to clarify concepts related to space, planning, the image of the city and urban identity. Secondly, fieldwork methodology, including mapping and tracking of areas of interest, planning models identification and data registration through short questionnaires and interviews with relevant stakeholders in the reference cities (private sector, non-governmental and international organizations, administrative departments, public institutions, policy sectors, local communities, citizens) attempts to approach them based on geographical, historical, socio-economic, environmental, cultural and architectural characteristics, so as to understand better the image of urban centers, their planning system and development scenarios. The scope is the results delivered through this research, to provoke further interest on building synergies in the context of a sustainable development model, as a strategic choice for the wider geographical area.