Εκ γενετής αμουσία: βιβλιογραφική ανασκόπηση του φαινομένου και μουσικοπαιδαγωγικές προτάσεις

Abstract

Η παρούσα έρευνα, μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης εστιάζει στο φαινόμενο της εκ γενετής αμουσίας. Μελετά τα χαρακτηριστικά του φαινομένου και την επίδραση της μουσικής εκπαίδευσης σε άτομα που το παρουσιάζουν. Ως εκ γενετής αμουσία (congenital amusia) ονομάζεται η εκ φύσεως αδυναμία επεξεργασίας και αναγνώρισης ενός μουσικού ερεθίσματος (Peretz, 2001). Πρόκειται για μια συνθήκη που επηρεάζει το 1.5% του πληθυσμού (Peretz & Vuvan, 2017) τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Καναδά. Τα άτομα που διαγνώσκονται με εκ γενετής αμουσία είναι «κωφοί» όσον αφορά τα μουσικά χαρακτηριστικά ενός ήχου. Το παραπάνω φαινόμενο διακρίνεται συνήθως από την αδυναμία διάκρισης διαφορών του τονικού ύψους (pitch discrimination) και δυσκολίες στη μουσική αντίληψη (music perception). Ο όρος «εκ γενετής» αναφέρεται στην ένδειξη της χρονικής περιόδου ύπαρξης της αμουσίας και όχι στην αιτιολόγηση της συνθήκης αυτής. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί πως έπειτα από συστηματική μουσική εκπαίδευση και έκθεση σε ειδικές μουσικές δοκιμασίες μπορεί να υπάρξει σημαντική βελτίωση στις ικανότητες των ατόμων με εκ γενετής αμουσία να αντιλαμβάνονται τα μουσικά ερεθίσματα, κάτι που, σύμφωνα με τους ερευνητές, «υποδεικνύει ότι η αμουσία δεν είναι πάντα μια δια βίου αδυναμία» (Whiteford & Oxenham, 2018, σελ. 1).

Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό να παρουσιάσει μια σύνοψη του φαινομένου και τις μουσικοπαιδαγωγικές προσεγγίσεις που θα μπορούσε να ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός της μουσικής σε περίπτωση που συναντήσει μαθητή με γνωρίσματα εκ γενετής αμουσίας. Απώτερος στόχος είναι η ομαλή ένταξη του μαθητή στο πλαίσιο της τάξης και στη ροή του μαθήματος της μουσικής έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της διδασκαλίας της μουσικής στη γενική εκπαίδευση, όπως αυτός ορίζεται από το πιο πρόσφατο αναλυτικό πρόγραμμα για το μάθημα της μουσικής, που είναι «η καλλιέργεια της μουσικότητας, της έμφυτης δυνατότητας του ανθρώπου για καλλιτεχνική και δημιουργική έκφραση που αποβλέπει στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του μαθητή και παράλληλα στη δημιουργία μιας δια βίου σχέσης του με την Τέχνη της Μουσικής» (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής [ΙΕΠ], 2014 σελ. 5).