Κριτική θεώρηση της πληροφορίας και της πληροφόρησης στο διαδίκτυο από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Ο Πληροφοριακός Γραμματισμός είναι το σύνολο ικανοτήτων που έχουν τα φυσικά πρόσωπα, ώστε να «αναγνωρίζουν πότε χρειάζεται η πληροφορία και η ικανότητα να εντοπίζουν, να αξιολογούν και να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις πληροφορίες που χρειάζονται» (ALA, 2003). Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να διαπιστώσει το επίπεδο δεξιοτήτων και την αυτοεικόνα των μαθητών Λυκείου αναφορικά με τις δεξιότητές τους στον Πληροφοριακό Γραμματισμό, καθώς και το βαθμό εξοικείωσής τους με τους υπολογιστές και το Διαδίκτυο. Για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο 22 ερωτήσεων σε δείγμα 249 μαθητών της Α΄, Β΄ και Γ΄ Λυκείου τεσσάρων Γενικών Λυκείων του πολεοδομικού συγκροτήματος της Ανατολικής Θεσσαλονίκης. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος IBM SPSS 23.0. Για τα περιγραφικά μέτρα των υπό μελέτη δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν πίνακες απλών συχνοτήτων, για την ανάλυση των ποσοτικών παραμέτρων η ανάλυση διακύμανσης (ANOVA), ενώ για τις ποιοτικές παραμέτρους χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος χ2 (Pearson chi square). Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των απαντήσεων ομαδοποιήθηκαν και αναλύθηκαν με την Κατηγορική Ανάλυση σε Κύριες Συνιστώσες (Categorical Principal Component Analysis, CATPCA) και την Ανάλυση Κατά Συστάδες Δύο Βημάτων (Two Step Cluster Analysis, TSCA). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όλοι οι μαθητές είχαν δυνατότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο, ενώ η χρήση του είχε χαρακτήρα επικοινωνιακό, ψυχαγωγικό και λιγότερο εκπαιδευτικό. Επίσης, βρέθηκε ότι οι μαθητές χρησιμοποιούσαν το Διαδίκτυο για αρκετές ώρες την ημέρα. Οι ίδιοι δήλωσαν εξοικειωμένοι με το Διαδίκτυο, με την γρήγορη και αποτελεσματική διαδικτυακή αναζήτηση, καθώς και με τον έλεγχο αξιοπιστίας των πηγών, δεξιότητες που καλλιέργησαν μόνοι τους ή με τη βοήθεια της οικογένειάς τους και των φίλων τους. Η πλειοψηφία των μαθητών εκπόνησε τουλάχιστον μία μικρής έκτασης σχολική εργασία και χρησιμοποίησε ως κύρια πηγή το Διαδίκτυο. Μολονότι στις ερωτήσεις αυτοαξιολόγησης των μαθητών ως προς τις ικανότητες Πληροφοριακού Γραμματισμού τα αποτελέσματα έδειξαν θετική αυτοεικόνα των μαθητών, οι απαντήσεις τους στις ερωτήσεις ελέγχου και στον τρόπο αναζήτησης και αξιολόγησης των πηγών δεν ανταποκρίνονται στην θετική εικόνα που είχαν για τον εαυτό τους. Δεν παρατηρήθηκε διαφορά στο χρόνο χρήσης ανάλογα με το φύλο ή την τάξη, αλλά υπήρξε αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στο χρόνο χρήσης του Διαδικτύου και της σχολικής επίδοσης των μαθητών.