Διερεύνηση του ρόλου του οικογενειακού περιβάλλοντος γραμματισμού και της αναγνωστικής ετοιμότητας νηπίων.

Abstract

Η έρευνα αυτή αξιολογεί το οικογενειακό περιβάλλον γραμματισμού 75 ελληνικών οικογενειών με τρία και περισσότερα παιδιά μέσω του ερωτηματολογίου “Home Literacy Environment Checklist” (Λίστα Ελέγχου Οικογενειακού Περιβάλλοντος Γραμματισμού). Ανιχνεύει, ακόμα, αν υπάρχουν ελλείψεις σε πρώιμες αναγνωστικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την εκμάθηση της ανάγνωσης στα νήπια των ίδιων οικογενειών, μέσω του ερωτηματολογίου “Get Ready to Read Screening Tool” (εργαλείο ανίχνευσης αναγνωστικής ετοιμότητας), προσαρμοσμένο στην ελληνική γλώσσα. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι οι Έλληνες πολύτεκνοι γονείς είναι παραδοσιακοί στον τρόπο με τον οποίο υποστηρίζουν την ανάδυση δεξιοτήτων γραμματισμού στα παιδιά τους. Δίνουν περισσότερη έμφαση στη διδασκαλία των γραμμάτων και των ήχων τους, παρά στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου και της φωνολογικής επίγνωσης των παιδιών τους. Οι ίδιοι γονείς δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση των νέων τεχνολογιών για την ενίσχυση πρώιμων δεξιοτήτων γραμματισμού. Ωστόσο, παρά τις ελλείψεις που εμφανίζει το οικογενειακό περιβάλλον γραμματισμού αυτών των οικογενειών, τα παιδιά τους βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο αναγνωστικής ετοιμότητας (αναγνώριση γραμμάτων, φωνημάτων, ομοιοκαταληξίας, (απο)σύνθεση λέξεων, αναγνώριση πρώτου γράμματος-λέξης, γνώσεις συμβάσεων γραπτού λόγου). Ο αριθμός των παιδιών μιας οικογένειας και η σειρά γέννησης των παιδιών αποδεικνύεται πως δεν σχετίζονται ούτε με το επίπεδο αναγνωστικής ετοιμότητας των νηπίων αλλά ούτε και με το πόσο φιλικό προς τον γραμματισμό είναι το οικογενειακό τους περιβάλλον. Γραμμική συσχέτιση μεταξύ οικογενειακού περιβάλλοντος γραμματισμού και αναγνωστικής ετοιμότητας νηπίων δεν βρέθηκε να υπάρχει, γεγονός που επιβεβαιώνει την επίδραση πολλών παραγόντων στην ανάδυση δεξιοτήτων γραμματισμού. Ως παράγοντες που πιθανόν επιδρούν θετικά στην καλλιέργεια αναγνωστικών δεξιοτήτων αναφέρονται η φοίτηση των παιδιών στην προσχολική εκπαίδευση και η αλληλεπίδραση τους με τα πολλά τους αδέρφια. Υποστηρίζεται, τέλος, ο ουσιαστικός ρόλος της οικογένειας στην έγκαιρη ανίχνευση ελλείψεων σε αναγνωστικές δεξιότητες αλλά και στον εντοπισμό δυσκολιών μάθησης από την προσχολική ηλικία των παιδιών τους. Η συνεργασία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς, για την ανταλλαγή σημαντικών πληροφοριών που σχετίζονται με το παιδί, οδηγεί στην έγκαιρη αντιμετώπιση των αναγνωστικών δυσκολιών, ενισχύοντας τις δεξιότητες αναδυόμενου γραμματισμού και εξαλείφοντας τις πιθανότητες σχολικής αποτυχίας.