Μουσικοθεραπεία: από τη μη λεκτική επικοινωνία στην ανάπτυξη του λόγου. Μελέτες περίπτωσης παιδιών με αυτισμό.

Abstract

Τα παιδιά με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος ή αλλιώς με αυτισμό, παρουσιάζουν συχνά ελλείμματα κατά τη λεκτική τους επικοινωνία και ομιλία. Διατηρούν όμως ένα φυσικό ένστικτο, μια άθικτη αντιληπτική ικανότητα και ανταπόκριση στη μουσική, με ένα έντονο ενδιαφέρον, που μόνο θετικές βιωματικές εμπειρίες θα μπορούσε να δημιουργήσει για τη ζωής τους. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία για τη μουσική και τον λόγο, υποστηρίζεται πως η αντίληψη της μουσικής και η παραγωγή του λόγου ακολουθούν τις ίδιες αρχές αντιληπτικής οργάνωσης, πως υπάρχουν κοινές νευροανατομικές δομές και παρόμοια πρότυπα φλοιικής ενεργοποίησης που διαμεσολαβούν για την αντίληψη και παραγωγή και των δύο (Lim, 2007). Στις περισσότερες από τις μελέτες που παρατίθενται, αναφέρεται μόνον η χρήση της μουσικής και των στοιχείων της στην ανάπτυξη του λόγου, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στον ρόλο της θεραπευτικής σχέσης. Στην παρούσα πιλοτική ερευνητική μελέτη, τονίζεται ιδιαίτερα η τριμερής σχέση «Θεραπευτή-Μουσικής-Παιδιού» (Ψαλτοπούλου, 2015), η οποία αποδεικνύεται απαραίτητη για την ανάπτυξη του λόγου, δίνοντας έτσι μια άλλη διάσταση στην αντίληψη της μουσικής, αυτή μέσω της ενεργής συμμετοχής του παιδιού με τον μουσικοθεραπευτή. Συγκεκριμένα, πραγματοποιείται κλινικό έργο ατομικών συνεδριών Μουσικοθεραπείας με δύο παιδιά με αυτισμό με ελάχιστη λεκτική επικοινωνία. Μέσω του μουσικού κλινικού αυτοσχεδιασμού πραγματοποιείται η σύνδεση των παιδιών με τη μουσική και στη συνέχεια δημιουργείται η σχέση εμπιστοσύνης με τον μουσικοθεραπευτή. Η εμπιστοσύνη προς τον μουσικοθεραπευτή, φάνηκε να προσφέρει ασφάλεια και οικειότητα στα παιδιά με αυτισμό και να αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την περαιτέρω ανάπτυξη λεκτικής επικοινωνίας και ανταπόκρισης. Για την ανάδειξη ερευνητικών ευρημάτων, τη συλλογή δεδομένων και για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας, χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία οι κλίμακες I & II των P. Nordoff & Cl. Robbins (2007). Οι κλίμακες περιλαμβάνουν ποιοτικά χαρακτηριστικά σχετικά με τα επίπεδα εμπλοκής στη σχέση και τη μουσική αλληλεπίδραση και επικοινωνία σε σχέση με τον μουσικοθεραπευτή μέσα στη θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται. Πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα φαινομενολογικής προσέγγισης μέσω της μεθόδου μελέτης περίπτωσης (case study).