Η σύγχρονη πολιτική ηγεσία και η προεδροποίηση της πολιτικής

Abstract

Κατά τα τελευταία έτη, τόσο στους κύκλους των πολιτικών επιστημόνων και αναλυτών, όσο και σε εκείνους της πολιτικής ενημέρωσης, έχει επισημανθεί η αυξανόμενη τάση της ‘προσωποποίησης’ ή ‘προεδροποίησης’ της πολιτικής. Πρόκειται για μία τάση, που παρατηρείται τα τελευταία 30 έτη, σε όλα τα πολιτικά συστήματα του δυτικού κόσμου, όπου η συγκέντρωση ολοένα και περισσότερων εξουσιών στο πρόσωπο του πολιτικού ηγέτη προσέλκυσε το ερευνητικό ενδιαφέρον, με σκοπό την ανίχνευση των γενεσιουργών αιτιών του παραπάνω φαινομένου. Το φαινόμενο αυτό, βέβαια, αποτελεί μία μόνο παράμετρο της πολιτικής ηγεσίας εν γένει, το υποκείμενο της οποίας έχει για πρώτη φορά αναλυθεί στην ύστερη φάση του Μεσαίωνα, από τον Machiavelli στο έργο του ‘Il Principe’(= ο ηγεμόνας). Σκοπός της παρούσας επιστημονικής εργασίας είναι, όπως και ο τίτλος συνηγορεί, να παρουσιάσει σε ευσύνοπτη και περιεκτική μορφή τις κλασσικές θεωρίες και τις θεωρητικές προσεγγίσεις της πολιτικής ηγεσίας, το πλαίσιο δραστηριοποίησης του πολιτικού ηγέτη, τους διαθέσιμους πόρους και το ρόλο των υποστηρικτών του στη διατήρηση του ηγέτη στην εξουσία και τον προεδρικό θώκο του κόμματός του, παράμετροι που ουσιαστικά μας εισαγάγουν στο θέμα και συνθέτουν το πρώτο κεφάλαιο της διπλωματικής. Άλλωστε τα παραπάνω αποτελούν απαραίτητο ερμηνευτικό οδηγό για την επαρκέστερη και βαθύτερη κατανόηση του κύριου μέρους της εργασίας, των επόμενων δύο κεφαλαίων. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται διεξοδικά το ιδεολόγημα της ‘προεδροποίησης’ της πολιτικής, όπου παρουσιάζεται η επιχειρηματολογία τόσο των θεμελιωτών της παραπάνω θεωρίας όσο και των επικριτών της. Ουσιαστικά, πρόκειται για την παρουσίαση μίας σειράς μελετών έγκριτων πολιτικών επιστημόνων, όπου συγκρίνοντας και αναλύοντας εμπειρικά δεδομένα και στοιχεία, όπως αποτελέσματα εκλογικών αναμετρήσεων, το βαθμό προβολής των υποψήφιων πολιτικών ηγετών στα μέσα ενημέρωσης, ηλεκτρονικά και έντυπα, τις θεσμικές, τις πολιτικές και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των εξεταζόμενων κρατών κ.ά. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται περιπτώσεις διάφορων δημοκρατικών πολιτικών συστημάτων (case studies) αντιπροσωπευτικών και των τριών τύπων δημοκρατικού καθεστώτος (προεδρικό, ημι-προεδρικό, κοινοβουλευτικό), αλλά και case studies ορισμένων επιφανών και χαρισματικών πολιτικών ηγετών, ο ρόλος και η επιρροή τους, κατά την εποχή της διακυβέρνησής τους, εσωκομματικά, ενδοκυβερνητικά και η δημοφιλία τους κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών και της θητείας τους στον προεδρικό ή τον πρωθυπουργικό θώκο. Στο ίδιο πλαίσιο, γίνεται καταμερισμός σε επιμέρους υποκεφάλαια, σύμφωνα με τα τρία ‘πρόσωπα’ του εξεταζόμενου, κάθε φορά, πολιτικού ηγέτη (executive, party and electoral face).