Ο εκδημοκρατισμός στη Μέση Ανατολή

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να εντοπίσει τους παράγοντες που επηρεάζουν τον εκδημοκρατισμό στη Μέση Ανατολή και να ερμηνεύσει την επικράτηση αυταρχικών δομών εξουσίας στα κράτη της περιοχής. Στόχος της διατριβής είναι να αποδομηθούν οι θεωρίες εκδημοκρατισμού που επικεντρώνουν την ανάλυση τους στην «ξεχωριστή» φύση της περιοχής. Η διατριβή αποτελεί μια προσπάθεια ελέγχου των επικρατέστερων θεωριών εκδημοκρατισμού της Μέσης Ανατολής, μεταξύ αυτών της θεωρίας κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, των πολιτισμικά προσανατολισμένων ερμηνειών και της μεταβασιολογίας. Η θέση της διατριβής είναι ότι οι παραπάνω θεωρίες αδυνατούν να ερμηνεύσουν το έλλειμμα δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή, διότι αγνοείται ο καθοριστικός ρόλος που διαδραματίζουν οι Μεγάλες Δυνάμεις σε κάθε στάδιο μετάβασης στη δημοκρατία. Βασική θέση αποτελεί ότι η υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων-των οποίων οι πολιτικές στρατηγικές μεταβάλλονται αναλόγως της δομής του διεθνούς συστήματος-προς τους εσωτερικούς δρώντες επηρεάζει την ισορροπία δυνάμεων στο εσωτερικό των κρατών και, επομένως, την βούληση των ηγετικών ελίτ να διαμορφώσουν και να διατηρήσουν ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα. Για την παρούσα διατριβή το διεθνές πλαίσιο αποτελεί καθοριστική μεταβλητή για τον εκδημοκρατισμό των κρατών και διερευνάται η επίδραση της εξωτερικής πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων στη Μέση Ανατολή από την εποχή της αποικιοκρατίας έως σήμερα με έμφαση στο ρόλο των ΗΠΑ. Το συγκεκριμένο πλαίσιο ανάλυσης επικεντρώνεται στην αλληλεξάρτηση εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων για την διαδικασία εκδημοκρατισμού στη Μέση Ανατολή.

The purpose of this study is to elucidate the factors behind the level of (non-) democratization in the Middle East and the prevalence of authoritarian regimes. The current thesis wishes to break with the democratization theories emphasizing the exceptional nature of the region. The thesis will try to examine the applicability of democratization theories for the Middle East with modernization theory, orientalism and transitology being among the most discussed. The thesis will argue that the above theories fail to explain the absence of political transformation in the Middle East because they exclude the determinant role being played by the Great Powers in general in every wave of a transition to democracy. Its main argument stretches that the support that the Great Powers, whose political strategies shift with the structure of the international order, grant to particular domestic actors shapes the balance of power among the latter and therefore their incentive and capacity to sustain a democratic regime. It will discuss the external context as a determinant variable of democratization and it will seek how the foreign policy of the Great Powers affected the political transformation of the Middle East from the colonization era until today giving particular importance to the role being played by the USA. In this way the thesis emphasizes the interdependency between internal and external factors in the process of democratization in the Middle East.