Η σχέση του αυτοπροσδιορισμού και της ποιότητας ζωής εφήβων και νέων με νοητική αναπηρία

Abstract

Ο πολιτισμός μιας δημοκρατικής κοινωνίας αντανακλάται στον τρόπο που συμπεριφέρεται στα άτομα με αναπηρίες και στην ποιότητα ζωής που τους παρέχει. Παρά τις ιδεολογικές και κοινωνικές αλλαγές που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια και συνέβαλαν στη θεώρηση του ατόμου ως ολότητας και της αναπηρίας του ως πλαισίου ολόκληρης της ζωής του, τα άτομα με νοητική αναπηρία στερούνται ακόμα το δικαίωμά τους για μια ποιοτική ζωή. Η έννοια του αυτοπροσδιορισμού μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στους περιορισμούς που υφίστανται τα άτομα με αναπηρίες, καθώς αντανακλά την πεποίθηση ότι όλοι οι άνθρωποι, με ή χωρίς αναπηρία, έχουν το δικαίωμα των προσωπικών επιλογών, της αυτονομίας και της αυτοπραγμάτωσης για τη διασφάλιση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής. Προκύπτει συνεπώς ότι ο αυτοπροσδιορισμός και η ποιότητα ζωής είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να διερευνήσει το επίπεδο του αυτοπροσδιορισμού και της ποιότητας ζωής εφήβων και νέων με νοητική αναπηρία και να διακριβώσει τη συσχέτιση των δυο αυτών εννοιών. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η κλίμακα αυτοπροσδιορισμού “ARC’s Self- Determination Scale” και η κλίμακα ποιότητας ζωής των Schalock και Keith. Οι κλίμακες αυτές χορηγήθηκαν σε 28 άτομα με νοητική αναπηρία, ηλικίας από 13 έως 21 ετών. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων κατέδειξε ότι οι συμμετέχοντες παρουσίασαν χαμηλά επίπεδα αυτοπροσδιορισμού, με τις χαμηλότερες επιδόσεις να σημειώνονται στον τομέα της αυτονομίας. Επιπλέον, η ποιότητα ζωής των ατόμων αυτών βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, με ιδιαίτερα χαμηλές βαθμολογίες στην υποενότητα «Επάρκεια/ παραγωγικότητα». Σημαντικές διαφορές στα επίπεδα του αυτοπροσδιορισμού και της ποιότητας ζωής ανάμεσα στα δυο φύλα και στις δυο ηλικιακές ομάδες (ενήλικοι/ ανήλικοι) δεν εντοπίστηκαν, ενώ εμφανίστηκε θετική συσχέτιση ανάμεσα στις δυο έννοιες. Εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού του δείγματος, τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας είναι δύσκολο να γενικευτούν. Ωστόσο, υποστηρίζουν τη συνέχιση της προσπάθειας για την προώθηση του αυτοπροσδιορισμού στα άτομα με νοητική αναπηρία, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους.