Αυτοδιάθεση των λαών και απόσχιση: περιπτώσεις Κοσόβου, Κριμαίας, Καταλονίας.

Abstract

Αυτοδιάθεση των λαών και απόσχιση. Δύο έννοιες τόσο σημαντικές τη σημερινή εποχή, αλλά ταυτόχρονα και τόσο περίπλοκες για να ερμηνευθούν. Ο όρος αυτοδιάθεση έκανε για πρώτη φορά αισθητή την παρουσία του στo λόγο του Αμερικανού Πρόεδρου Woodrow Wilson, αλλά καθιερώθηκε ως έννοια στη συνείδηση των κρατών αρκετά χρόνια αργότερα από το Χάρτη του ΟΗΕ. Ο όρος απόσχιση αποτελεί την πιο ακραία εκδήλωση της αυτοδιάθεσης και είναι πλέον στις μέρες μας συνυφασμένη με τα κράτη που προσπαθούν να ανεξαρτοποιηθούν, καθώς πάντοτε την επικαλούνται. Τα περισσότερα κράτη έχουν δημιουργηθεί επικαλούμενα τις παραπάνω έννοιες. Θεώρησα χρήσιμο, πριν από την είσοδο στην καρδιά του ζητήματος και την ανάλυση των τριών περιπτώσεων της Κριμαίας, του Κοσόβου κα της Καταλονίας, να προηγηθεί το πρώτο μέρος που θα αφορά την αυτοδιάθεση των λαών και ένα ακόμη σχετικά με την απόσχιση, για να έχει ο αναγνώστης μία σαφής αντίληψη για τα δύο αυτά δικαιώματα. Όμως, επειδή αυτά τα δύο κεφάλαια δε θα έδιναν από μόνα τους μία πλήρη και γενική εικόνα για το πως λαμβάνει τις αποφάσεις του το Διεθνές Δικαστήριο και το πως αντιδράει η διεθνής κοινότητα απέναντι στις αποσχιστικές διεκδικήσεις και στις ανθρωπιστικές κρίσεις που ενδέχεται να προκύψουν από την δράση των αποσχιστικών κινημάτων, όπως και επιπλέον τη συνήθως βίαιη αντίδραση των κεντρικών κυβερνήσεων, η οποία αποσκοπεί στην αποτροπή της απώλειας εδάφους για τα κυρίαρχα κράτη. Για αυτό το λόγο προστέθηκε στην εργασία η Τελική Πράξη του Ελσίνκι, που εστιάζει στο ζήτημα της αυτοδιάθεσης. Τέλος, στο 4ο και στο 5ο κεφάλαιο κάνω μία εκτενής αναφορά στις διακρίσεις της αυτοδιάθεσης και στους φορείς της. Όσον αφορά το δεύτερο μέρος, γίνεται αρχικά μία πλήρης αναφορά στο ιστορικό, το πολιτικό και το θεσμικό πλαίσιο της κάθε μία από τις τρεις περιπτώσεις ξεχωριστά και στη συνέχεια αναλύεται το σημερινό καθεστώς τους.