Συγκριτική προσέγγιση ρωσικών και ελληνικών φρεασεολογισμών: αναφορές σε αποσπάσματα του Ν. Γκόγκολ "Ημερολόγιο ενός τρελού" και του Ν. Καζαντζάκη "Ο τελευταίος πειρασμός".

Abstract

Οι μεταφραστές λειτουργούν ως πραγματικοί διαπολιτισμικοί μεσολαβητές καθώς λαμβάνουν υπόψη αφενός την πολιτισμική προέλευση φρασεολογισμών και γενικότερα παγιωμένων εκφράσεων και αφετέρου το συσχετισμό με τον πολιτισμό στόχο, το σημασιολογικό πεδίο στο οποίο ανήκουν οι συγκεκριμένες λεξικές μονάδες καθώς και τη λειτουργία που επιτελούν στο κείμενο πηγή. Κύριο μέλημά τους λοιπόν είναι η συνέπεια προς όλες τις εμπλεκόμενες στη μεταφραστική διαδικασία πλευρές, γιατί οι επιλογές τους κατευθύνονται τελικά από τις εκφραστικές ιδιαιτερότητες των συγγραφέων του πρωτότυπου όπως και τις ερμηνευτικές ικανότητες των αναγνωστών του μεταφράσματος, τις συνθήκες παραγωγής του προς μετάφραση κειμένου, το είδος και τον τύπο του, αλλά και τις επικοινωνιακές του προθέσεις. Στην παρούσα μεταπτυχιακή εργασία, επιχειρείται η κριτική προσέγγιση ελληνικών και ρωσικών μεταφρασμάτων με έργα αναφοράς τον Τελευταίο πειρασμό του Ν. Καζαντζάκη και το Ημερολόγιο ενός τρελού του Ν. Γκόγκολ αντιστοίχως, με σκοπό να αναδείξει ακριβώς τη σημασία της ίδιας της αντιπαραβολικής ανάλυσης, της μελέτης δηλαδή των σχέσεων και των διεργασιών που τίθενται σε λειτουργία σε ένα συγκεκριμένο ζεύγος γλωσσών, για τη διερεύνηση και διασαφήνιση, στο μέτρο του δυνατού πάντα, του μεταφραστικού φαινομένου. Μέσα από παραδείγματα αποδεικνύεται ότι η συγκεκριμένη μέθοδος συνδέει τη θεωρία με την πράξη και καταργεί το λανθασμένο δίλημμα που ταλανίζει εδώ και αιώνες τη σκέψη γύρω από τη μετάφραση: προτεραιότητα στο περιεχόμενο ή στη μορφή; Ακόμη, μας οδηγεί σε μία αντικειμενική προσέγγιση της μεταφραστικής πράξης όπως και σε μία αντιδογματική στάση ως προς τον τρόπο μετάφρασης. Επιτρέπει τέλος τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας της ισοδυναμίας. Κατά συνέπεια, η μετάφραση θεωρείται πλέον ως γλωσσική δραστηριότητα, δηλαδή ως μία διεργασία αναγνώρισης και αναπαράστασης των σταθερών χαρακτηριστικών που υπάρχουν μεταξύ δύο γλωσσών.