Η δεκαετία 1940-1950 στην Ελλάδα μέσα από φωτογραφικό υλικό: σημειωτική ανάγνωση του φωτoγράφου Κ. Μπαλάφα.

Abstract

Βασικός στόχος της συγκεκριμένης εργασίας είναι η προσπάθεια επισκόπησης της δεκαετίας 1940-1950, μέσα από τον φωτογραφικό φακό του Κώστα Μπαλάφα με τη διαδικασία της σημειωτικής ανάγνωσης. Εστιάζουμε στο τι είναι φωτογραφία και η χρήση της ως ντοκουμέντο, η οποία αποτυπώνει το χρόνο της στιγμής. Γίνεται προσπάθεια σημειωτικής προσέγγισης της φωτογραφίας, προσπαθώντας να αναδειχθεί η συγκρότηση του φωτογραφικού νοήματος με αναφορά στα κυριότερα μεθοδολογικά εργαλεία. Με μια σύντομη ιστορική αναδρομή η οποία συνοδεύεται και από τη βασική βιβλιογραφική επισκόπηση, επιχειρήσαμε να δώσουμε τη διάσταση της φωτογραφίας γενικά στην Ελλάδα αλλά και ειδικότερα στη δεκαετία που μας ενδιαφέρει αυτή του 1940-1950, αναλύοντας το ρόλο του ιστορικού ρεαλισμού όπως επίσης και το ρόλο της φωτογραφίας ως προπαγανδιστικό μέσο κυρίως μέσα από τη φωτοδημοσιογραφία. Αναλύουμε τον ρόλο της φωτογραφίας από την Μεταξική δικτατορία μέχρι και το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου, επεκτεινόμενοι στα χρόνια της εξορίας αλλά και στους φωτογράφους του δρόμου. Αναφορά επίσης γίνεται στο διεθνές ενδιαφέρον για την Ελλάδα όπως αποτυπώθηκε φωτογραφικά από τους ξένους ανταποκριτές, η καλλιτεχνική φωτογραφία και η τοπιογραφία. Στο συγκεκριμένο πόνημα γίνεται ουσιαστική αναφορά στις βιογραφίες των κυριότερων εκπροσώπων φωτογράφων της εποχής, με ιδιαίτερα αναφορά στον Κώστα Μπαλάφα. Μεθοδολογικά εξετάστηκαν βιβλία ιστορίας και φωτογραφίας, λευκώματα, εκδόσεις και περιοδικά με στόχο να ανιχνευτεί η αλληλεπίδραση του μέσου με την εποχή. Το έργο του Μπαλάφα έμελλε να αποθανατίσει την πορεία του Ελληνικού Στρατού προς το αλβανικό μέτωπο, την κατοχή και τον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ στην Ήπειρο. Στη σημειωτική μας ανάλυση καλούμαστε να απαντήσουμε στο ερώτημα εάν και σε ποιο βαθμό το αφηγηματικό στοιχείο αναπαράγει τα στοιχεία της κουλτούρας των ενηλίκων. Έτσι με τη σημειωτική ανάλυση τριών φωτογραφιών σε σύνολο 36 του Κώστα Μπαλάφα γίνεται προσπάθεια ερμηνείας και ανάδειξης του οπτικού νοήματος του συνόλου του έργου του.