Αποτυχημένα κράτη: αιτία ή αφορμή διεθνούς παρέμβασης.

Abstract

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την αρχή της δεκαετίας του 1990, τα «αποτυχημένα κράτη» αποτελούν το επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Πριν απ’ αυτήν την περίοδο, τα ισχυρά δυτικά κράτη δεν τα θεωρούσαν σημαντικά για το εθνικό συμφέρον τους και άρα χαρακτηρίζονταν ως ανάξια ενασχόλησης και επέμβασης. Μεταψυχροπολεμικά όμως, εντάσσονται στη διεθνολογική συζήτηση ως προτεραιότητα των δυτικών κέντρων χάραξης εξωτερικής και αναπτυξιακής πολιτικής. Η 11η Σεπτεμβρίου ήταν η θρυαλλίδα που έστρεψε το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας σε κοινωνικές και πολιτικο-οικονομικά ασταθείς ή υπό-ανάπτυκτες περιοχές όπως το Αφγανιστάν, που έγιναν συνώνυμες με την «απειλή της διεθνούς ασφάλειας». Αυτό, διότι το 2001 με την κατάρρευση των δίδυμων πύργων που αποτελούσαν και το σύμβολο του παγκόσμιου κέντρου εμπορίου, και με την επίθεση στο Πεντάγωνο, το Αφγανιστάν απέδειξε ότι μπορεί να προκαλέσει θανάσιμο πλήγμα σε μία υπερδύναμη όπως είναι οι ΗΠΑ. Η συζήτηση εδραιώθηκε όταν το Αφγανιστάν και η Σομαλία με δεδομένο ότι παρουσιάζουν χαμηλό δείκτη οικονομικής ανάπτυξης και βίαιες ένοπλες συγκρούσεις στο εσωτερικό τους, απέδειξαν ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τις τρομοκρατικές οργανώσεις της Al Qaeda και της Al Shabaab αντίστοιχα οι οποίες εκμεταλλεύονται το καθεστώς ανομίας και αναρχίας, που επικρατεί εσωτερικά, για να εκπαιδευτούν και να οργανώσουν τις τρομοκρατικές επιχειρήσεις τους σε διηπειρωτικό επίπεδο. Το Ιράκ, από την άλλη πλευρά, συσχετίστηκε με την ανάπτυξη των όπλων μαζικής καταστροφής που θα έπλητταν την υφήλιο. Την περίοδο αυτή λοιπόν, γίνεται κατάφωρο το γεγονός ότι όλα τα κράτη ανεξαρτήτου ανάπτυξης μπορούν να αποτελέσουν απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια.

Πράγματι, ο Adam David Morton αναγνωρίζει σε άρθρο του ότι τα αποτυχημένα κράτη περιβάλλονται από μία «παθολογία διάλυσης και διαταραχής». Τα κράτη αυτά απασχολούν το μεγαλύτερο μέρος των στρατηγικών κειμένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΝΑΤΟ, χωρών όπως της Αγγλίας, της Κίνας και άλλων χωρών, ως κοιτίδων πολλαπλών απειλών που θέτουν σε κίνδυνο τόσο τους ίδιους πληθυσμούς τους όσο και την περιφερειακή και κατ’ επέκταση τη διεθνή ασφάλεια. Με αυτόν τον τρόπο, οι χώρες και οι διεθνείς οργανισμοί δικαιολογούν την επιτακτική ανάγκη χάραξης επεμβατικής πολιτικής.

Εξετάζοντας τον τρόπο με τον οποίο γίνεται επίκληση του όρου των αποτυχημένων κρατών διεθνώς, με έμφαση στους διεθνείς οργανισμούς και αριθμού ερευνητικών κέντρων, η παρούσα διατριβή επιδιώκει να στοιχειοθετήσει τη σημασία που αποδίδεται σ’ αυτά τα κράτη που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία ως απειλές κατά της ανθρώπινης ή και της διεθνούς ασφάλειας. Η μελέτη θα δείξει ότι εκεί όπου έχουν καταρρεύσει η διακυβέρνηση και η κρατική κυριαρχία δημιουργείται το γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη τέτοιων παράνομων δραστηριοτήτων που ενδέχεται να εξελιχθούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρηθούν ότι απειλούν τη διεθνή ειρήνη και τη διεθνή ασφάλεια κινητοποιώντας διεθνείς παρεμβάσεις, ωστόσο δε δείχνουν να αποτελούν και την αιτία των φαινομένων.