Ο διεθνής ρόλος της Ιαπωνίας: από το 1868 μέχρι το αβέβαιο μέλλον.

Abstract

Μετά την επανάκτηση της εξουσίας από την αυτοκρατορική οικογένεια το 1868, η Ιαπωνία μπήκε σε τροχιά εκσυγχρονισμού και εκβιομηχάνισης, διαδικασίες που την έκαναν τη μοναδική αποικιοκρατική δύναμη με βάση στην Ασία και άλλαξαν ριζικά τις σχέσεις της τόσο με τις γειτονικές της όσο και με τις δυτικές χώρες. Παίζοντας με όρους δυτικού ιμπεριαλισμού, αρχικά επωφελήθηκε από στρατιωτικές νίκες ενάντια στην Κίνα και τη Ρωσία και τη συμμετοχή της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην πλευρά των Συμμάχων. Στο Β’ όμως Παγκόσμιο Πόλεμο, η απόφασή της να συμμετάσχει με το μέρος των δυνάμεων του Αξονα γύρισε σε βάρος της. Η ήττα από τις συμμαχικές δυνάμεις είχε ως αποτέλεσμα τον εκδημοκρατισμό της χώρας και τη μετατροπή της σε ειρηνιστική δύναμη. Το υπόλοιπο του 20ού αιώνα, η Ιαπωνία γνώρισε μεγάλη ακμή στην οικονομία, μέχρι σημείου η Δύση να αισθανθεί απειλή. Οι σχέσεις της χώρας είναι περισσότερο τεταμένες με τις γειτονικές της χώρες παρά με άλλες, τόσο για θέματα του μιλιταριστικού παρελθόντος της, όσο και λόγω υπαρχουσών εδαφικών διενέξεων, όπως το καθεστώς των Βόρειων Περιοχών/Νότιων Κουριλών, του νησιού Τακέσιμα/Ντόκντο και των νησιών Σενκάκου/Ντιάογιου. Και οι τρεις αυτές διενέξεις δε φαίνεται να επιλύονται άμεσα, λόγω συγκρουόμενων συμφερόντων που δεν ικανοποιούνται με άλλα ανταλλάγματα. Κεντρικό σημείο της οικονομικής εξωτερικής πολιτικής της Ιαπωνίας είναι η Επίσημη Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΕΑΒ), που στέλνει σε αναπτυσσόμενες χώρες. Η χώρα ξοδεύει από τα υψηλότερα ποσά στον κόσμο σε τέτοιου είδους βοήθεια. Η Ιαπωνία είναι ένα κράτος που έχει ήδη διανύσει τον κολοφώνα της ισχύος του σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο. Η (σχετική της) παρακμή είναι αναμενόμενη, είτε έρθει με μορφή οικονομικού τέλματος είτε ως μια βαθύτερη κοινωνική κρίση. Καθώς ο ήλιος δύει για την Ιαπωνία, το διεθνές μέλλον της χώρας θα εξαρτηθεί από τις σχέσεις της με τις υπερδυνάμεις του παρόντος και του μέλλοντος και από την εξέλιξη σε εσωτερικά ζητήματα, όπως το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού.