Αξιολόγηση της εφαρμογής και συνεισφοράς των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου από τη σκοπιά της λογιστικής και της χρηματοοικονομικής στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της Ελλάδας

Abstract

Στο εξαιρετικά ρευστό περιβάλλον δραστηριοποίησης των οικονομικών οργανισμών, ο εσωτερικός έλεγχος με το πλήθος των προσφερόμενων υπηρεσιών του αποτελεί προστιθέμενη αξία για τους οικονομικούς οργανισμούς. Μολονότι την κομβική συνεισφορά του δεν είχε διενεργηθεί μέχρι σήμερα για την ελληνική πραγματικότητα, ολοκληρωμένη και σε βάθος χρόνου έρευνα, η οποία να αναφέρεται στην εφαρμογή και συνεισφορά των Συστημάτων Εσωτερικού Ελέγχου ειδικότερα στον πολύ σημαντικό (για τη χώρα) ξενοδοχειακό κλάδο. Για αυτό το λόγο, βασικός σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν η διερεύνηση της υφιστάμενης εφαρμογής και συνεισφοράς των Σ.Ε.Ε. από τη σκοπιά της λογιστικής και χρηματοοικονομικής των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον ελλαδικό χώρο. Η μεθοδολογία – προσέγγιση της έρευνας στηρίχθηκε αφενός σε δεδομένα που προέρχονται από τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις (Ισολογισμό, Κατάσταση Γενικής Εκμετάλλευσης και Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης) των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, αφετέρου σε δεδομένα που δημιουργήθηκαν από τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου. Αναφορικά με τη στατιστική ανάλυση των χρηματοοικονομικών δεικτών χρησιμοποιήθηκαν προηγμένες στατιστικές μέθοδοι και τεχνικές. Ειδικότερα χρησιμοποιήθηκαν κατά σειρά: η «Ανάλυση Παραγόντων», o «Έλεγχος Κανονικότητας», ο μη παραμετρικός έλεγχος «Mann-Whitney» και τέλος η στατιστική μέθοδος της «Λογαριθμικής Παλινδρόμησης». Από την σύγκριση των αποτελεσμάτων των στατιστικών αναλύσεων (Mann Whitney και Λογαριθμικής Παλινδρόμησης) συμπεραίνεται ότι οι παράγοντες που διαφοροποιούνται μεταξύ των δύο κατηγοριών επιχειρήσεων είναι σχεδόν ίδιοι και δύναται να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις κατηγορίες. Ανάλογη ομοιομορφία εμφανίζει και η «φορά» των εν λόγω παραγόντων. Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι αμφότερες οι στατιστικές μεθοδολογίες αποτυπώνουν την αυξητική τάση «χρόνο με το χρόνο» των στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ των επιχειρήσεων με Σ.Ε.Ε. και χωρίς Σ.Ε.Ε. Ήτοι, η συνεισφορά του Σ.Ε.Ε. καθώς παραμένει στην ξενοδοχειακή επιχείρηση αυξάνεται διαχρονικά. Από την στατιστική ανάλυση του ερωτηματολογίου συμπεραίνεται ότι τα Σ.Ε.Ε. των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων ενώ λειτουργούν σε αρκετά ικανοποιητικό επίπεδο με βάση τρεις μεθοδολογίες μέτρησης της απόδοσης, εντούτοις διακρίνονται τομείς με περιθώρια βελτίωσης. Επίσης αξιοσημείωτη είναι η «Προστιθέμενη Αξία» που προέρχεται από το Σ.Ε.Ε. Τέλος, η εκτίμηση αναφορικά με το μέλλον του εσωτερικού ελέγχου αποτυπώνει την άποψη, ότι ο εσωτερικός έλεγχος εκτός από μεγάλο παρελθόν (τουλάχιστον σε διεθνές επίπεδο) και αξιοσημείωτο παρόν, έχει και ένα γεμάτο «προκλήσεις και ευκαιρίες» μέλλον. Η διατριβή ολοκληρώνεται με την παράθεση ενός ολοκληρωμένου μοντέλου εφαρμογής Σ.Ε.Ε. σε ξενοδοχειακή επιχείρηση. Το εν λόγω μοντέλο διακρίνεται σε: Εσωτερικός Έλεγχος ανά «Κλάδο Εκμετάλλευσης», Εσωτερικός Έλεγχος (Λογιστικός) ανά Ομάδα του Ε.Γ.Λ.Σ. και Εσωτερικός Έλεγχος ανά «Κύκλο Δραστηριότητας. Προτάσεις για μελλοντική έρευνα αποτελούν: η εφαρμογή της μεθοδολογίας και σε άλλους κλάδους, οι περαιτέρω κατηγοριοποιήσεις όπως αναγκαστική ή προαιρετική εφαρμογή Σ.Ε.Ε., η αποτύπωση της Προστιθέμενης Αξίας και με άλλα μη χρηματοοικονομικά εργαλεία και τέλος η αξιολόγηση της εφαρμογής του προτεινόμενου μοντέλου Σ.Ε.Ε. στον ξενοδοχειακό κλάδο. Σε μια συνολική εκτίμηση των αποτελεσμάτων η διδακτορική διατριβή αφενός αποδεικνύει ότι η ύπαρξη Σ.Ε.Ε. διαφοροποιεί τόσο τη χρηματοοικονομική όσο και τη γενικότερη επίδοση της ξενοδοχειακής επιχείρησης, ποσοτικοποιώντας τις διαφορές στην χρηματοοικονομική και στην λογιστική από την ύπαρξη ενός Σ.Ε.Ε. αφετέρου προτείνει ένα ολοκληρωμένο μοντέλο εφαρμογής Σ.Ε.Ε. ειδικότερα στον λογιστικό τομέα, παρουσιάζοντας τις ελεγκτικές διαδικασίες και την προτεινόμενη λογιστική διαδικασία ανά ομάδα του Ε.Γ.Λ.Σ.

In a dynamic business environment, internal audit is established as a value and benefit to management. However, until now, it has not been carried out, for the Greek reality an integrated and in-depth time thesis, which refers to the application and the contribution of Internal Control System. For this reason, the main purpose of this thesis is the assessment of the use and the contribution of the Internal Control System in terms of accounting and finance in hotel businesses. The methodology, on the one side, relied on data obtained from financial statements, and on the other side, on data generated from the questionnaire responses. With respect to statistical analysis, advanced statistical methods were used such as: "factor analysis" and "Logistic Regression". Basic results from the ratios statistical analysis show that the factors which are differentiated between the two categories of hotel enterprises (with internal audit, without internal audit) for the whole period are almost the same, having the same "attitude"(tendency) and can be grouped in basic categories. Finally, it should be noted that the differences between the two categories of hotel enterprises are increased over time. In other words, the Internal Audit's contribution (while remain in the hotel business) is growing diachronically. By the statistical analysis of the questionnaires, it is concluded that internal control system operates in fairly good level (based on three methodologies for performance measurement). Also, notable is the "value added" that emanates from Internal Control System. In an overall assessment of the results, the thesis on one hand proves that internal audit adds value by quantifying the differences in finance and accounting, and on the other hand, it proposes an integrated model of Internal Control System (especially regarding the accounting field) through the presentation of the audit procedures and the proposed accounting activity per category of Hellenic General Accounting Plan.