Ηθικοί προβληματισμοί και προκλήσεις από την εφαρμογή συστημάτων συστάσεων: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης & η περίπτωση των ανήλικων χρηστών.

Abstract

Η παρούσα εργασία διερευνά τις ηθικές προκλήσεις που προκύπτουν από τα συστήματα συστάσεων σε ένα από τα κυριότερα πεδία εφαρμογής τους – τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Παρά το γεγονός πως τα συστήματα συστάσεων αποτελούν εφαρμογές των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και η αλγοριθμική ηθική είναι ικανοποιητικά προσδιορισμένη στην επιστημονική κοινότητα, δεν συμβαίνει το ίδιο για τις ηθικές προκλήσεις που προκύπτουν από τη λειτουργία των συστημάτων συστάσεων. Ηθικές προκλήσεις προκύπτουν όταν οι χρήστες αντί να ωφελούνται από τις συστάσεις περιεχομένου, εκτίθενται σε εν δυνάμει αρνητικές για τους ίδιους – και κατ’ επέκταση το κοινωνικό σύνολο –καταστάσεις, όπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυτές προέρχονται κυρίως από τους παράγοντες που καθορίζουν την επιχειρηματική τους βιωσιμότητα· την διατήρηση του χρήστη (user engagement) και το ποσοστό μετατροπής (conversion rate). Στην προσπάθεια διατήρησης του χρήστη για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γίνεται στην πλατφόρμα, προωθούνται συστάσεις δημοφιλούς (viral) αλλά όχι ποιοτικού περιεχομένου, π.χ. προσβλητικό ή παραπλανητικό περιεχόμενο και για τον λόγο αυτό επιλέχθηκε ως μελέτη περίπτωσης για τις ηθικές προκλήσεις των συστημάτων συστάσεων στα κοινωνικά δίκτυα μια ιδιαιτέρως ευάλωτη ομάδα χρηστών – οι ανήλικοι χρήστες. Μέσα από τα δεδομένα που αναλύθηκαν, διαπιστώθηκε πως οι ανήλικοι έχουν σημαντική παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμα και σε ηλικίες στις οποίες δεν επιτρέπεται η διατήρηση προφίλ. Σε αυτό σημαντικό ρόλο έχουν οι γονείς, καθώς – ειδικά στις περιπτώσεις των πολύ μικρών παιδιών – παρέχουν οι ίδιοι πρόσβαση στα ανήλικα παιδιά τους στα μέσα, μέσω των προσωπικών τους προφίλ. Για την περαιτέρω διερεύνηση του ρόλου των γονέων στη χώρα μας, διενεργήθηκε έρευνα μέσω ερωτηματολογίων. Στην έρευνα έλαβαν μέρος 135 γονείς ή/και κηδεμόνες και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 64,5% των γονέων δίνει πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από δικό του λογαριασμό και το 84,4% δηλώνει πως το παιδί του έχει επηρεαστεί από περιεχόμενο που κατανάλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από μέτρια/αρκετά έως πάρα πολύ. Επιπλέον, ~3 στους 10 γονείς δεν κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο τα δεδομένα των ανήλικων τέκνων τους συλλέγονται και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή συστάσεων, παρά το γεγονός πως το 68,5% αναγνωρίζει πως οι προτάσεις περιεχομένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενδέχεται να είναι επικίνδυνες ή/και βλαβερές.