Διεθνείς δρώντες και η διένεξη του Κασμίρ

Abstract

Το πριγκιπάτο του Τζαμού και Κασμίρ αποτελείται από γεωγραφικά τρεις αμοιβαία αποκλειστικές γεω-εθνικές εδαφικές ενότητες: το μουσουλμανικό Gilgit και το Baltistan και, την κοιλάδα του Κασμίρ, την περιοχή Hindu Jammu και το βουδιστικό Ladakh. Οι μουσουλμάνοι του Gilgit και του Baltistan ανήκουν στις φυλές Posthu και έχουν στενή εθνοτική συγγένεια με τους Paktun της βορειοδυτικής συνοριακής επαρχίας του Πακιστάν και του Αφγανιστάν, οι μουσουλμάνοι της Vale είναι εθνοτικά διαφορετικοί από τους Posthus, ενώ οι Βουδιστές του Ladakh είναι εθνοτικά συγγενείς με τους Θιβετιανούς, ενώ οι Ινδουιστές της περιοχής Τζαμού είναι συγγενείς με τους Ινδουιστές της βορειοδυτικής Ινδίας. Αυτές οι τρεις χωριστές γεω-εθνοτικές εδαφικές μονάδες συγκεντρώθηκαν για να σχηματίσουν το κράτος του Τζαμού & Κασμίρ το 1846, ως αποτέλεσμα της Συνθήκης του Αμριτσάρ του 1846, μεταξύ της βρετανικής κυβέρνησης και του Μαχαραγιά Gulab Singh, που υπογράφηκε στις 16 Μαρτίου 1846. Το Τζαμού και Κασμίρ δημιουργήθηκε, στην πραγματικότητα, ως συνοριακό κράτος υπό το βρετανικό προτεκτοράτο για την προστασία των βρετανικών συνόρων στο τη Νότια Ασία και για να αντισταθεί στη ρωσική επέκταση στην περιοχή. Με την ύφεση των ρωσικών απειλών, μετά την Αγγλο-Ρωσική Σύμβαση του 1897 για το Αφγανιστάν, αντιστάθηκε στην κινεζική επέκταση και προστάτευσε τα βρετανικά συμφέροντα . Μέσα σε λίγους μήνες από την ανεξαρτητοποίηση της Ινδίας και την ίδρυση του Πακιστάν το 1947 και την ευχέρεια αρκετών κρατιδίων της αποικιακής Ινδίας να αποφασίσουν αν θέλουν να προσχωρήσουν σε ένα εξ αυτών των δύο κρατών, ξεκίνησε μία σύγκρουση για το Κασμίρ. Τρία κράτη, η Ινδία, το Πακιστάν και η Κίνα, ελέγχουν τμήματα του Κασμίρ, το οποίο παρά τη μεγάλη μουσουλμανική πλειοψηφία, φιλοξενεί σημαντικές ινδουιστικές και βουδιστικές μειονότητες και επτά μεγάλες γλωσσικές οικογένειες. Θα πρέπει ακόμα να σημειωθούν τα εξής: αρχικά τη διακυβέρνηση του Κασμίρ, με σημαντικό μουσουλμανικό πληθυσμό, ανέλαβε ο Ινδουιστής Singh. Επίσης, ενώ οι μουσουλμάνοι του Κασμίρ αποτελούν την πλειοψηφία και στις δύο πλευρές της γραμμής διαίρεσης, υπάρχουν περιοχές ινδουιστικής και βουδιστικής αριθμητικής υπεροχής στο ινδικό Κασμίρ (π.χ., οι περιοχές Τζαμού και Λεχ, αντίστοιχα). Εδαφικά, το μεγαλύτερο μέρος του Κασμίρ ανήκει στην Ινδία, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής της κοιλάδας του Κασμίρ. Η εθνοτική, γλωσσική και θρησκευτική ποικιλομορφία του Κασμίρ (Ισλάμ, Ινδουισμός και Βουδισμός) έχει προκαλέσει αλυτρωτικές αξιώσεις και από τις δύο πλευρές. Ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος της γνώμης του Κασμίρ ευνοεί μια τρίτη επιλογή: την ανεξαρτησία τόσο από την Ινδία όσο και από το Πακιστάν. Εκτός του ανταγωνισμού των κυρίως εμπλεκόμενων χωρών (Ινδία και Πακιστάν) στη βάση της γεωστρατηγικής σημασίας του Κασμίρ, εντάσεις υποβόσκουν και στη βάση οραμάτων εθνικισμού και οικοδόμησης κράτους. Για την Ινδία, το Κασμίρ είναι σύμβολο του κοσμικού εθνικισμού και της οικοδόμησης κράτους και της δυνατότητας μιας περιοχής με μουσουλμανική πλειοψηφία να επιλέξει να ζήσει και να ευημερήσει σε μια χώρα με ινδουιστική πλειοψηφία. Για το Πακιστάν, το Κασμίρ συμβολίζει την αδυναμία του κοσμικού εθνικισμού στην περιοχή και επομένως της ανάγκης για μια μουσουλμανική πατρίδα. Οι διαφορές αυτές, ωστόσο, δεν είναι οι μοναδικοί παράγοντες που διαιωνίζουν τη διένεξη στο Κασμίρ. Σημαντικό ρόλο έχουν διαδραματίσει και διεθνείς δρώντες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία (και ως ΕΣΣΔ). Επί παραδείγματι, αξίζει να σημειωθεί ότι ο πόλεμος του 1965 έληξε με τη διαμεσολάβηση της πρώην ΕΣΣΔ, ενώ το 1971 με διαμεσολάβηση των ΗΠΑ. Επίσης, η Κίνα με το όραμά της για την πρωτοβουλία της αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις σχέσεις Ινδίας και Πακιστάν όσον αφορά στο Κασμίρ. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να εξεταστεί ο ρόλος των διεθνών δρώντων στη διένεξη Ινδίας και Πακιστάν σχετικά με το Κασμίρ. Πιο αναλυτικά, απώτερος στόχος αυτής της εργασίας είναι να προσδιοριστεί πως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η ΕΣΣΔ / Ρωσία έχουν επηρεάσει την επίλυση ή τη διαιώνιση της άλυτης σύγκρουσης στο Κασμίρ από το 1947 και συνολικά την εξέλιξή της. Η παρούσα εργασία αποτελείται συνολικά από τρία κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται η ιστορική εξέλιξη της διένεξης Ινδίας και Πακιστάν για το Κασμίρ, ενώ παράλληλα παρουσιάζονται τα αίτια αυτής της διένεξης, μεταξύ των οποίων και ο ρόλος των τριών προαναφερθέντων δρώντων. Αναλυτικά η παρουσίαση του ρόλου της Κίνας, των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ / Ρωσίας στην εξέλιξη αυτής της διένεξης λαμβάνει χώρα στο δεύτερο κεφάλαιο. Το τρίτο κεφάλαιο συνοψίζει τα βασικότερα συμπεράσματα της έρευνας. Στον επίλογο αυτής της εργασίας περιγράφονται επιγραμματικά τα κύρια ευρήματα αυτής της εργασίας και κατατίθενται προτάσεις για μελλοντική έρευνα.