Άυλα περιουσιακά στοιχεία και εταιρική απόδοση: μια ερευνητική μελέτη

Abstract

Κύριο χαρακτηριστικό της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας αποτελεί η κυριαρχία της γνώσης και της καινοτομίας, δηλαδή άυλων στοιχείων, τα οποία όμως παράγουν αξία. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εξέταση των άυλων περιουσιακών στοιχείων υπό το πρίσμα του Διεθνούς Λογιστικού Προτύπου (ΔΛΠ) 38. Με βάση την βιβλιογραφική ανασκόπηση, η εργασία ασχολείται με τις λογιστικές πρακτικές και πολιτικές που θέτει το ΔΛΠ 38 και στη συνέχεια επιχειρείται μέσω μιας εμπειρικής μελέτης η εξέταση της σχέσης των κερδών ανά μετοχή ως προς τα έξοδα έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α), τα οποία αποτελούν μία κατηγορία άυλων περιουσιακών στοιχείων. Στην Ελλάδα, μετά την καθιέρωση των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (ΔΠΧΑ) το 2005 για τις επιχειρήσεις που καταρτίζουν δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, η λογιστική παρακολούθηση των άυλων περιουσιακών στοιχείων γίνεται σύμφωνα με το ΔΛΠ 38. Η εφαρμογή των ΔΛΠ έθεσε ένα ενιαίο θεσμικό και θεωρητικό πλαίσιο, εξασφαλίζοντας έτσι την ομοιομορφία και τη συγκρισιμότητα των οικονομικών καταστάσεων. Όσον αφορά τα άυλα περιουσιακά στοιχεία, οι πολιτικές που εφάρμοσε το ΔΛΠ 38 προκάλεσαν αλλαγές στη λογιστική αντιμετώπιση, σε σχέση με όσα ίσχυαν βάσει της ελληνικής νομοθεσίας. Ενδεικτικά, το Πρότυπο καθόρισε αυστηρότερα κριτήρια στην αναγνώριση των άυλων περιουσιακών στοιχείων, ιδιαίτερα στα έξοδα έρευνας και ανάπτυξης, έθεσε νέες βάσεις για τις αποσβέσεις λαμβάνοντας υπόψη την ωφέλιμη ζωή του άυλου και έδωσε στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να επιλέξουν τη μέθοδο αποτίμησης μετά την αρχική του αναγνώριση. Συνολικά, το ΔΛΠ 38 συνέβαλε στη λογιστική απεικόνιση των άυλων περιουσιακών στοιχείων με ορθότερο και συνεπέστερο τρόπο. Στα πλαίσια της εξέτασης των άυλων περιουσιακών στοιχείων, πραγματοποιήθηκε μια εμπειρική μελέτη με σκοπό την ανάδειξη της συσχέτισης μεταξύ των δαπανών Ε&Α και των κερδών ανά μετοχή. Επελέγησαν 11 εταιρείες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ) με περίοδο αναφοράς τα έτη 2017-2022. Η συσχέτιση αυτή ήταν θετική και στατιστικά σημαντική μόνο για την εταιρεία ΠΑΠΟΥΤΣΑΝΗΣ. Σε 5 εταιρείες (ΒΙΟΚΑΡΠΕΤ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΕΛΠΕ, ΚΡΙ-ΚΡΙ, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ), υπήρχε θετική συσχέτιση, αλλά δεν ήταν στατιστικά σημαντική. Σε 3 από τις 5 (ΕΛΠΕ, ΚΡΙ-ΚΡΙ, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ), η θετική συσχέτιση έγινε στατιστικά σημαντική με εξαίρεση ενός ή δύο ακραίων σημείων (outliers). Τέλος, σε 5 από τις 11 εταιρείες που μελετήθηκαν (ΕΥΑΘ, INTRALOT, ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΣ, ΔΡΟΜΕΑΣ, ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ), η κερδοφορία της μετοχής τους ακολούθησε καθοδική πορεία ως προς την ετήσια δαπάνη Ε&Α. Η συσχέτιση ήταν στατιστικά σημαντική, αλλά αρνητική, μόνον για την εταιρεία ΔΡΟΜΕΑΣ. Σε μελλοντική έρευνα προτείνεται η επέκταση της χρονικής περιόδου, που θα αυξήσει το μέγεθος του δείγματος και θα οδηγήσει σε περισσότερο αξιόπιστα στατιστικά αποτελέσματα, καθώς και η συγκριτική μελέτη ελληνικών και επιχειρήσεων του εξωτερικού που εφαρμόζουν το ΔΛΠ 38.