Σύμβαση δικαιόχρησης (franchising): χαρακτηριστικά γνωρίσματα και ανώμαλη εξέλιξη

Abstract

Η ραγδαία ανάπτυξη της οικονομίας, η παγκοσμιοποίηση αλλά και οι αυξανόμενες απαιτήσεις του συναλλακτικού κόσμου στη σύγχρονη πραγματικότητα συντέλεσαν στην επιχειρηματική δραστηριοποίηση τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η σύμπραξη συνεπώς της διεπιστημονικότητας των δύο κλάδων, αυτού της οικονομίας (από επιχειρηματική/οικονομική άποψη ως homo economicus) και του δικαίου (από νομική άποψη ως homo iuridicus) είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων μορφών συμβάσεων. Οι συμβατικές αυτές μορφές δύναται να προσδιοριστούν ως «επώνυμες» καθώς συναντώνται στην καθημερινότητα με συγκεκριμένη διεθνώς ορολογία, ωστόσο η νομοθετική τους ρύθμιση παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την κλασική νομοθετική ρύθμιση των τυποποιημένων συμβάσεων. Η προέλευση των εν λόγω συμβάσεων εντοπίζεται στο αμερικανικό δίκαιο λόγω της αυξανόμενης εξέλιξης της οικονομίας της Αμερικής, των βασικών αρχών που διέπουν τον παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι αλλά και της μη «κωδικοποίησης» του αμερικανικού δικαίου σε αντίθεση με αυτό των χωρών της Ευρώπης, καθώς αυτό παρουσιάζει περισσότερη ελευθερία στο νομικό τρόπο σκέψης. Με τη σημερινή έννοια του όρου των «νέων μορφών συμβάσεων» της σύγχρονης οικονομίας χαρακτηρίζονται κατά βάση οι συνηθέστερες και πιο γνωστές συμβάσεις όπως αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης (σύμβαση leasing), της δικαιόχρησης ή δικαιοχρησία (σύμβαση franchising), της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων (σύμβαση factoring και forfaiting), της χρονομεριστικής μίσθωσης (σύμβαση time-sharing), της παραχώρησης τεχνογνωσίας (σύμβαση know-how), της εμπορικής εκμετάλλευσης της φήμης προσώπων ή έργων του πνεύματος (σύμβαση merchandising), της διοίκησης και διαχείρισης μιας επιχείρησης (σύμβαση management), της παροχής επαγγελματικών ή επιχειρηματικών συμβουλών (σύμβαση consulting), του λογισμικού ηλεκτρονικών υπολογιστών (σύμβαση computer software), της σύμβασης πιστωτικής κάρτας (credit card), της πολυμερής ανταλλαγής που έχει ως σκοπό τη δημιουργία κοινωνίας είτε σε ένα πράγμα είτε σε ομάδες πραγμάτων (σύμβαση pool ή pooling) και της συμφωνίας για σύμπραξη επιχειρήσεων (σύμβαση joint-venture). Το γεγονός ότι ορισμένες από τις νέες αυτές συμβάσεις τυγχάνουν περιορισμένης ρύθμισης νομοθετικά δημιουργεί την ανάγκη στον Έλληνα νομοθέτη για περισσότερο εξειδίκευση σε τέτοιου είδους νομικά ζητήματα με τα οποία καλείται να έρθει αντιμέτωπος να επιλύσει και να ενσωματώσει στο κανονιστικό νομικό σύστημά μας, το οποίο μπορεί να επιτύχει ξεπερνώντας τα στενά όρια της «εθνικής» νομικής σκέψης και αποκτώντας μια πιο διευρυμένη νομική οπτική. Τα τελευταία χρόνια οι συνθήκες του εμπορίου τόσο στην παραγωγή των αγαθών και υπηρεσιών όσο και στη διάθεσή τους επέφεραν την ανάγκη για μια διεπιχειρησιακή συνεργασία που θα στηρίζεται σε μια νέα κοινή εμπορική πρακτική «partners for profits» με κοινό στόχο και συμφέρον και όχι σε ένα πλαίσιο επιθετικού ανταγωνισμού. Με τη φράση λοιπόν «το franchising είναι η απάντηση της ανεξάρτητης επιχειρηματικότητας στη συγκεντρωτικότητα της σύγχρονης οικονομίας» τονίζεται ο σημαντικός ρόλος της νέας αυτής εμπορικής πρακτικής, γνωστής ως σύμβαση δικαιόχρησης «franchising», σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Η ατομικότητα και η συλλογικότητα, η συνεργασία και ο θεμιτός και ελεύθερος ανταγωνισμός, η συνεξάρτηση του συνόλου από το μέρος/τα μεμονωμένα άτομα, αλλά και η περιορισμένη νομοθετική ρύθμιση στο δικαιϊκό μας σύστημα, είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σύμβασης franchising που δύναται να δώσουν σε κάθε νομικό το έναυσμα για μια διευρυμένη έρευνα και μελέτη.