Το ποντιακό κλαρίνο στη Βόρεια Ελλάδα. Σχολές ερμηνείας-σημαντικοί ερμηνευτές μέσα από καταγραφές από το 1960 έως το 2000

Abstract

Στην παρούσα εργασία εξετάζεται η μουσική πορεία και εξέλιξη των Ελλήνων του Καρς και του Καυκάσου μέσα από την ερμηνεία του κλαρίνου. Η έρευνα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, μελετάται η ύπαρξη του συγκεκριμένου οργάνου στην ποντιακή μουσική και ο πιθανός φορέας μετάδοσής του στο Καρς αλλά και στον Πόντο. Επιπρόσθετα, αποδεικνύεται η ενσωμάτωσή του στην ποντιακή μουσική και η διαμόρφωση μιας νέας ταυτότητας εμπνευσμένης από τη μουσική των όμορων λαών. Έπειτα, αναλύονται τα πολλαπλά προβλήματα ενσωμάτωσης, ένταξης και αποδοχής που αντιμετώπισαν οι Πόντιοι πρόσφυγες κατά τα πρώτα χρόνια παραμονής τους στην Ελλάδα, και πώς αυτά συσχετίζονται με την πολυετή περιθωριοποίηση του κλαρίνου από την επίσημη ποντιακή μουσική. Στο κύριο μέρος της εργασίας απεικονίζεται ο τρόπος εκτέλεσης του «ποντιακού» κλαρίνου διαμέσου της επιτόπιας έρευνας και συλλογής πληροφοριών. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκαν πέντε βασικές-ενδεικτικές σχολές, ώστε μέσω της μουσικολογικής ανάλυσης να αναδειχθεί η ιδιαιτερότητά τους και τα χαρακτηριστικά που τις καθιστά μοναδικές. Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν συνεντεύξεις με τρείς από τους πέντε ερμηνευτές (εν ζωή), λαμβάνοντας πληροφορίες οι οποίες διαφώτισαν σημαντικά κάποια από τα ευρήματα του πρώτου μέρους της έρευνας. Η εργασία συνοδεύεται από ρεσιτάλ ερμηνείας με σκοπό την παρουσίαση αντιπροσωπευτικών σκοπών της κάθε σχολής. Σκοπός της παρούσας μελέτης-παράστασης είναι να γίνουν αντιληπτά και να αποτυπωθούν πιστά τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την κάθε σχολή.

This essay deals with the musical progress and development of the Greeks of Kars and Caucasus, through the performance practice of the clarinet. The research is divided into two parts. In the first part, the existence of the clarinet in Pontic music and the possible transmission of it in Kars and Pontus are analyzed. Additionally, the research demonstrates the integration of clarinet into Pontic music and the formation of a new identity inspired by the music of the neighboring people. Afterwards, the research focuses on the multiple problems of integration, inclusion and acceptance that Pontic refugees faced during the first years of their settlement in Greece, as well as their correlation to the long-term marginalization of the clarinet from the official Pontic music. The main part of this essay illustrates the performing practice of the "Pontic" clarinet through fieldwork research. For this reason, five basic/indicative stylistic schools were chosen, in order to highlight, through musicological analysis, their unique and distinctive features. More specifically, interviews were conducted with three of the five performers (who are alive), in order to collect information that could enlighten some of the findings of the first part of the research. The essay is accompanied by a performing recital, in which representative tunes of each stylistic school are displayed. The aim of this academic study and live performance is the apprehension and description of the elements that characterize each stylistic school.