Εργασιακό άγχος και επαγγελματική εξουθένωση των εργαζομένων στα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ.

Abstract

Το φαινόμενο του επαγγελματικού άγχους και της εργασιακής εξουθένωσης (“burnout”) αποτελεί αντικείμενο εκτεταμένης μελέτης τα τελευταία πενήντα χρόνια. Καθώς ο τομέας της εργασίας αποτελεί τον πιο σημαντικό χώρο ανάπτυξης της δραστηριότητας του ατόμου και ικανοποίησης των βασικών αναγκών του, γίνεται φανερό ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν την εργασία μπορεί να οδηγήσουν σε εργασιακή εξουθένωση, ένα φαινόμενο χρόνιας κόπωσης και αποστασιοποίησης από την εργασία που επηρεάζει το άτομο και το περιβάλλον του. Αν και η γνώση σχετικά με το φαινόμενο αυτό συνεχώς επεκτείνεται, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι ιδιαίτερα στρεσογόνες εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί πλέον στον εργασιακό χώρο, καθιστούν το φαινόμενο της εργασιακής εξουθένωσης μία πρόκληση για τους εργαζόμενους και τους οργανισμούς ως προς την διαχείρισή του, και ειδικά στον χώρο των εργαζομένων της υγείας. Οι νέες εργασιακές συνθήκες περιλαμβάνουν συνήθως ελλιπή υποστήριξη, συνεχή φόρτο εργασίας , επιφόρτιση με γραφειοκρατικές διαδικασίες και ψυχική καταπόνηση που προκύπτει από το αίσθημα της ανικανότητας παροχής υπηρεσιών σε αυτόν που το χρειάζεται. Ως απόρροια όλως αυτών, η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια βασική δυσλειτουργία, μια αποκοπή των επαγγελματιών υγείας από την αποστολή που έχουν, να υπηρετούν τον συνάνθρωπο και η οποία είναι και η κινητήριος δύναμή τους. Με την παρούσα εργασία, επιχειρείται η διερεύνηση και αποσαφήνιση της εμφάνισης εργασιακού άγχους και επαγγελματικής εξουθένωσης στους εργαζομένους στα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. πανελλαδικά. Συγκεκριμένα, βασικός σκοπός της έρευνας είναι να προσδιοριστούν τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης των εργαζομένων στα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. καθώς και η επίδραση των δημογραφικών χαρακτηριστικών των συγκεκριμένων επαγγελματιών υγείας στην εμφάνιση του φαινομένου σε έναν δημόσιο οργανισμό. Είναι γνωστό ότι η συναναστροφή με ασθενείς με σοβαρά νοσήματα (στη συγκεκριμένη περίπτωση ογκολογικά περιστατικά, περιστατικά νεφρικής αιμοκάθαρσης, μεταμοσχευμένοι ασθενείς, σπάνιες ασθένειες κλπ ), η συνεχής ανάγκη για υψηλή απόδοση και επίδοση (εξυπηρέτηση κοινού στον υγειονομικό χώρο), οι ειδικές συνθήκες διανομής του φαρμάκου (ελλείψεις, δωρεάν διάθεση) καθώς και τα ωράρια εργασίας (ολοήμερη λειτουργία) ή ο περιορισμένος αριθμός προσωπικού είναι μερικοί από τους παράγοντες που ενδέχεται να οδηγήσουν το συγκεκριμένο υγειονομικό προσωπικό σε επαγγελματική εξουθένωση. Εκτός των άλλων, η αναγκαιότητα διερεύνησης του φαινομένου της επαγγελματικής εξουθένωσης στον δημόσιο τομέα αποτελεί σημαντικό τμήμα της έρευνας, καθώς ο συγκεκριμένος τομέας συνδέεται με την αίσθηση της ασφάλειας και σταθερότητας στην εργασία, παράγοντες που δυνητικά δεν είναι γενεσιουργοί της εμφάνισης του φαινομένου. Τέλος, αν και το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης έχει μελετηθεί εκτεταμένα σε ιατρούς και νοσηλευτές, ο τομέας των δημόσιων φαρμακείων και ειδικά των φαρμακείων του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. έχει μελετηθεί ελάχιστα έως καθόλου. Για τη συλλογή των δεδομένων της έρευνας, χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο εργασιακής Εξουθένωσης της Κοπεγχάγης (CBI, Copenhagen’s Burnout Inventory) στα ελληνικά. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι εργαζόμενοι στα φαρμακεία του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. βιώνουν μέτρια επαγγελματική εξουθένωση. Ως προς τους δημογραφικούς παράγοντες, η ηλικία, το φύλο, τα έτη εργασίας και το μορφωτικό επίπεδο φαίνεται ότι παίζουν ρόλο στην εμφάνιση του φαινομένου. Πιο συγκεκριμένα, στατιστικά σημαντική διαφορά βρέθηκε ως προς το φύλο, με τους άνδρες εργαζόμενους να βιώνουν υψηλότερα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης στη συναναστροφή με ασθενείς, ενώ οι γυναίκες βιώνουν υψηλά ποσοστά προσωπικής και εργασιακής εξουθένωσης. Είναι κατανοητό ότι τα ευρήματα της έρευνας αυτής χρειάζεται να αξιοποιηθούν από τους συνεργαζόμενους φορείς και μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήριο έτσι ώστε να οδηγήσουν σε άμεσες και στοχευμένες παρεμβάσεις για την καλύτερη πρόληψη και διαχείριση του φαινομένου με στόχο την βελτίωση των υπηρεσιών και την ποιότητα της εργασιακής ζωής του προσωπικού.