Το Lied και η μεταγραφή του: η περίπτωση του Gretchen am spinnrade

Abstract

H παρούσα διπλωματική εργασία γράφεται στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού «Επιστήμες και Τέχνες της Μουσικής», του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Εξετάζει την πιανιστική διασκευή του έργου Gretchen am Spinnrade του Franz Schubert από τον Franz Liszt. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να διερευνηθεί αν το έργο αποτελεί μία καινούργια σύνθεση με δικό της χαρακτήρα που αφορμάται από το αρχικό έργο του Schubert ή εάν τελικά αποτελεί μεταγραφή του αρχικού έργου, σύμφωνα με τον τυπικό βιβλιογραφικό ορισμό του όρου. Επιπλέον, η εργασία προσφέρει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ερμηνεία και εκτέλεση του έργου βάσει των ευρημάτων της. Μεθοδολογικά, η εργασία βασίζεται σε υπάρχουσα βιβλιογραφία για τον προσδιορισμό των επιμέρους πτυχών των έργων. Αποσαφηνίζονται έννοιες όπως η μεταγραφή, η παράφραση, η διασκευή. Το έργο του Franz Schubert αποτελεί Lied με σόλο φωνή και συνοδεία πιάνου και η διασκευή που έγινε από τον Liszt είναι για σόλο πιάνο. Τα δύο έργα μελετώνται ως προς το φθογγικό υλικό και την άρθρωση της προσωδίας που τα διέπει. Συμπερασματικά, ο Liszt προσπάθησε να ακολουθήσει κατά το δυνατόν το αρχικό έργο. Καταλήγοντας, ο Liszt επενέβη εκτενώς στο Lied και δεν υπήρξε πιστός στο φθογγικό υλικό του. Παρόλα αυτά, υπάρχει η προβληματική της έκφρασης του χαρακτήρα του έργου. Λόγω της πιανιστικής διασκευής η φωνή η οποία στο Lied τραγουδούσε τη μελωδία δεν υπάρχει. Αυτή η απώλεια είναι καθοριστική αφού οι προσθήκες και αλλαγές του Liszt μπορούν να αξιολογηθούν από αμελητέες ως και απαραίτητες για να γεφυρώσουν την απώλεια της έκφρασης της φωνής και να αναδείξουν τον χαρακτήρα του αρχικού έργου του Franz Schubert. Παρά την επιχειρηματολογία αυτή βιβλιογραφικά το έργο του Liszt μπορεί να θεωρηθεί ως διασκευή και όχι ως μεταγραφή. Η διπλωματική τέλος προτείνει, την αναφορά στο αρχικό έργο, τους στίχους του μουσικού κειμένου του Franz Schubert και την εις βάθος ανάλυση των διαφορών των δύο έργων, προκειμένου ο εκτελεστής να αντιληφθεί τα αίτια της κάθε αλλαγής. Επιπλέον αναφέρονται και εναλλακτικές προσεγγίσεις ερμηνείας του έργου μία εμπεριστατωμένη κατανόηση και εκτέλεση του έργου. Με αυτόν τον τρόπο ο εκτελεστής θα έχει όλες τις γνώσεις για μία εμπεριστατωμένη ερμηνεία και εκτέλεση του έργου.