Το διάστημα της τέταρτης αυξημένης και της πέμπτης ελαττωμένης: μελέτη του διαστήματος της τέταρτης αυξημένης και της πέμπτης ελαττωμένης σε συνάρτηση με το τροπικό περιβάλλον

Abstract

Μέσω πειραματικής μεθόδου μελετήθηκε το διάστημα της 5ης ελαττωμένης και της 4ης αυξημένης. Πρόκειται για ένα μη σύνηθες διαστήματα στις τροπικές μουσικές, καθώς η μελέτη του σε έργα θεωρητικά είναι πολύ περιορισμένη. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να ανιχνευθεί το μέγεθος του διαστήματος αυτού καθώς και να εντοπισθεί κατά πόσον προσεγγίζει κάποιες από τις πιθανές θέσεις που προτείνουν τα θεωρητικά συστήματα που περιγράφουν την τροπική μουσική. Τα θεωρητικά συστήματα που επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν και να αναλυθούν ήταν η θεωρία Βυζαντινής μουσικής, η θεωρία λόγιας μουσικής της Κωνσταντινούπολης καθώς και η θεωρία των «φυσικών» διαστημάτων. Επιπλέον, να μελετηθεί αν αυτό το μέγεθος έχει ως συνέπεια την τοποθέτηση των φθόγγων που το αποτελούν σε διαφορετικά σημεία αναλόγως με τη κίνηση της μελωδίας. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε ήταν ποσοτική. Μέσα από παραδείγματα που ανασύρθηκαν από κείμενα της Βυζαντινής μουσικής ζητήθηκε από έναν αριθμό Ιεροψαλτών που αποτέλεσαν το δείγμα της παρούσας έρευνας, να ηχογραφηθούν. Στη συνέχεια, με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού (transcribe), εντοπίστηκαν οι ακριβείς θέσεις της βάσης και της κορυφής του διαστήματος και κατ’ επέκταση το ακριβές μέγεθος του διαστήματος σε κάθε θέση. Τα δεδομένα αυτά χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να εξαχθούν τα στατιστικά συμπεράσματα για τις προτιμήσεις των Ιεροψαλτών στην περίπτωση χρήσης του διαστήματος αυτού. Τα αποτελέσματα έδειξαν τα διαστήματα σε πολλές περιπτώσεις να ανταποκρίνονται στις θέσεις τις οποίες προτείνει η θεωρία των φυσικών διαστημάτων, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ήταν εγγύτερα θέσεων που εκφράζονται περισσότερο από τη θεωρία Βυζαντινής μουσικής. Επίσης, το τροπικό περιβάλλον έδειξε να επηρεάζει την εκτέλεση των διαστημάτων με ομάδες συμμετεχόντων να έχουν διαμορφωμένες συμπεριφορές σε σχέση με το πως επηρεάζονται από αυτό. Τέλος, όσον αφορά την τοποθέτηση των φθόγγων όπως ο Γα και ο Ζω ύφεση, αυτοί φάνηκαν να εμφανίζονται πιο κοντά στην πυθαγορική από ότι στην εναρμόνια θέση τους.

The present dissertation aims to study the intervals of the diminished 5th and augmented 4th. Those intervals are not among the most frequent in modal music, and they are rarely elaborated on in theoretical works. The goal of the present study is to detail those intervals and to investigate whether the way they are used in practice correlates with their candidate widths proposed by theoretical systems dealing with modal music. The theoretical models utilized were those of the Byzantine music, the Art music of Constantinople, and the theory of natural intervals. A quantitative approach was adopted. The examples were adapted from byzantine music texts and the participants were ieropsaltes, practitioners of byzantine music, who were asked to chant and record them. The width of the intervals in each instance was determined through the use of computer software (transcribe). Those data were consequently used in order to exact statistical descriptions and correlations regarding the preferences of the participants when performing the intervals. It was found that the intervals performed were in several cases in line with the suggestions made by the theory of natural intervals, while in other cases they were better approximated by the theory of Byzantine music. The modal environment was also found to significantly affect the width of the intervals. Groups of participants were observed having established behaviours and specific patterns when it comes to the variable ways they were influenced by the modal environment. For instance, Γα (cargah) and Ζω flat (acem) both appeared close to their Pythagorean pitch.