Η έννοια της ηγεμονίας στις διεθνείς σχέσεις: ιστορικές, πολιτικές και συγκριτικές διαστάσει».

Abstract

1. Στην εν λόγω Διπλωματική Εργασία, το θέμα της οποίας είναι : ‘‘Η έννοια της Ηγεμονίας στις Διεθνείς Σχέσεις : Ιστορικές, Πολιτικές και Συγκριτικές Διαστάσεις’’, θα μελετηθεί σε βάθος το φαινόμενο του ηγεμονισμού στις Διεθνείς Σχέσεις, διερευνώντας ιστορικά, πολιτικά και συγκριτικά τέσσερις μείζονες ηγεμονίες: την Αθηναϊκή Συμμαχία-Ηγεμονία, την Pax Romana, την Pax Britannica και την Pax Americana. Οι εν λόγω ηγεμονίες προσέλαβαν διαφορετικά χαρακτηριστικά, εφόσον έλαβαν χώρα σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους και σε διαφορετικά πολιτικά συγκείμενα. Ωστόσο, παρά τα ιδιαίτερα ιστορικά και πολιτικά χαρακτηριστικά τους, τα οποία επικαθόρισαν σημαντικά τις εποχές που δέσποσαν, διαμορφώνοντας το περιεχόμενο της διεθνούς πολιτικής και των διεθνών σχέσεων γενικότερα, φαίνεται να παρουσιάζουν μέσα από τη συγκριτική διάσταση κάποια κοινά γνωρίσματα, που μπορεί να αποτελούν το θεωρητικό πρόπλασμα για την κατασκευή ενός ηγεμονικού μοντέλου. 2. Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια της εν λόγω Διπλωματικής Εργασίας θα αναλύσουμε αρχικά την ίδια την έννοια του ηγεμονισμού. Για την ακρίβεια, στο εισαγωγικό κεφάλαιο θα αναπτύξουμε όλο το εννοιολογικό και θεωρητικό corpus του ηγεμονικού φαινομένου στις διεθνείς σχέσεις. Εν συνέχεια στα τέσσερα επόμενα κεφάλαια θα οριοθετήσουμε ιστορικά και διεθνοπολιτικά τη μορφή και το περιεχόμενο της κάθε ηγεμονίας υπό την έννοια ενός ξεχωριστού case study κάθε φορά. 3. Πιο αναλυτικά, στο 1ο κεφάλαιο θα διερευνηθεί η λεγόμενη Αθηναϊκή Ηγεμονία. Η Α΄ Αθηναϊκή Συμμαχία, ή αλλιώς Συμμαχία της Δήλου, συγκροτείται περί τα 478/7 π.Χ. με επικεφαλής την Αθήνα και τη συμμετοχή άλλων ελληνικών πόλεων-κρατών για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των πόλεων-κρατών από τον περσικό κίνδυνο. Το σημείο κλειδί της μεταβολής της Αθηναϊκής Ηγεμονίας σε Αθηναϊκό Imperium ήταν η μεταφορά το 454 π.Χ. του συμμαχικού ταμείου από τη Δήλο στην Αθήνα. Η Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία, που αποτελούσε αναβίωση της Δηλιακής Συμμαχίας, ιδρύθηκε από την Αθήνα το 377 π.Χ., είχε σκοπό την προστασία των συμμαχικών κρατών από τις Σπαρτιατικές επεμβάσεις και διατηρήθηκε έως το 355 π.Χ., όταν οι διεθνοπολιτικές εξελίξεις οδήγησαν στην ισχυροποίηση της Θήβας και της Μακεδονίας στον ελλαδικό χώρο και συνακόλουθα στη διάλυση της Συμμαχίας. Στο 2ο κεφάλαιο θα διερευνήσουμε το ηγεμονικό φαινόμενο της Pax Romana, η οποία έλαβε χώρα ως μία μακρά περίοδος σχετικής ειρήνης και ηρεμίας, όπου η Ρώμη υπήρξε ισχυρή στρατιωτικά και εμπορικά και η οποία τοποθετείται χρονικά από το 27 π.Χ. μέχρι το 180 μ.Χ. Στο 3ο κεφάλαιο, θα εστιάσουμε στην Pax Britannica, η οποία καλύπτει την περίοδο από το 1815 (λήξη Ναπολεόντειων Πολέμων και έναρξη του συστήματος ισορροπίας ισχύος) έως το 1914 (έναρξη Α΄ ΠΠ), μία ηγεμονική περίοδος πολύ χαρακτηριστική, που διέπεται από μία κατάσταση σχετικής ειρήνης μεταξύ των λεγόμενων Μεγάλων Δυνάμεων. Στην περίοδο αυτή, η Βρετανική Αυτοκρατορία μετατρέπεται σε παγκόσμια ηγεμονική δύναμη (ένα είδος προ-εισαγωγής στο σύγχρονο φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης), αποκτώντας τρόπον τινά το ρόλο ενός ‘παγκόσμιου ηγεμόνα’. Στο 4ο κεφάλαιο, θα μελετηθεί διεξοδικά το μεταπολεμικό ηγεμονικό φαινόμενο της Pax Americana, η οποία σηματοδοτεί μία κατάσταση ειρήνης όχι μόνο στο δυτικό ημισφαίριο αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα και αποτυπώνεται στην υπεροπλία και κυρίως την προβολή ισχύος που απολαμβάνουν οι Η.Π.Α. Στο 5ο κεφάλαιο, θα επιχειρήσουμε, αξιοποιώντας τη συγκριτική μεθοδολογία, να συγκεράσουμε τα κοινά στοιχεία των τεσσάρων ηγεμονιών, με σκοπό να αναδείξουμε το ηγεμονικό φαινόμενο ως ένα ηγεμονικό μοντέλο. Ως καταληκτικό κεφάλαιο, στα συμπεράσματα θα συνοψίσουμε τις βασικές πτυχές του ηγεμονικού φαινομένου στις διεθνείς σχέσεις, θέτοντας κάποιους εναρκτήριους προβληματισμούς για περαιτέρω έρευνα. 4. Η πρωτοτυπία της εν λόγω Διπλωματικής Εργασίας έγκειται στην ιστορική, διεθνοπολιτική και συγκριτική ανάλυση του ηγεμονικού φαινομένου μέσα από τις περιπτώσεις μελέτης τεσσάρων μειζόνων ηγεμονιών, οι οποίες αν μη τι άλλο έφεραν στο διεθνές προσκήνιο το συναφές φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης και υπό αυτήν την έννοια έθεσαν τον ηγεμονισμό σε νέες βάσεις και προοπτικές.