Το δυναμικό τρίγωνο ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου Ελλάδα-Ισραήλ-ΗΠΑ ως σημείο αναφοράς μετεξέλιξης των υφιστάμενων περιφερειακών δομών άμυνας και ασφάλειας

Abstract

Η Ανατολική Μεσόγειος ιστορικά και εξαιτίας της στρατηγικής και γεωγραφικής της θέσης βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας. Σε αυτή την περιοχή δραστηριοποιούνται τόσο περιφερειακοί (Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία, Λίβανος, Συρία, Ισραήλ, Αίγυπτος, Λιβύη) όσο και διεθνείς δρώντες (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα) που αντιμάχονται για τα πολύπλευρα συμφέροντά τους είτε συσφίγγοντας είτε χειροτερεύοντας τις διμερείς και τις πολυμερείς τους σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή. Η περιοχή συνδέεται με προκλήσεις ασφαλείας με αντίκτυπο όχι μονάχα τοπικό αλλά και διεθνές. Το άλυτο Κυπριακό ζήτημα, το Παλαιστινιακό, η αστάθεια στην περιοχή εξαιτίας των εμφύλιων συρράξεων σε Λιβύη και Συρία καθώς και τα ζητήματα θαλάσσιας και ενεργειακής ασφάλειας συνθέτουν το πλέγμα των αντικρουόμενων βλέψεων και επιδιώξεων που άπτονται του ορισμού των ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης) μεταξύ των γειτονικών κρατών, της εδαφικής ακεραιότητας, των ευρημάτων των υδρογονανθράκων καθώς και της μεταφοράς τους. Επιπρόσθετα, η περιοχή υφίσταται σημαντικές προσφυγικές ροές συνεπεία των ανωτέρω πολέμων κατά την τελευταία δεκαετία, ενώ τα υπολείμματα του Ισλαμικού Κράτους παραμένουν μία μόνιμη απειλή για την ευρωπαϊκή και την περιφερειακή ασφάλεια. Επιπλέον, η ρωσοτουρκική συμμαχία εσχάτως επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα του ΝΑΤΟ να υπερασπιστεί τα περιφερειακά του συμφέρονται στην περιοχή. Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα απαντά στον τουρκικό αναθεωρητισμό εκμεταλλευόμενη την επιδείνωση τόσο των αμερικανοτουρκικών όσο και των ισραηλινοτουρκικών. Σήμερα, η Ελλάδα καλείται να διαδραματίσει ένα πιο αποφασιστικό και επιδραστικό ρόλο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας στην περιοχή. Η ενδυνάμωση της πολιτικής και αμυντικής σχέσης με τις ΗΠΑ (με τη Συμφωνία για Αμοιβαία Αμυντική Συνεργασία) και το Ισραήλ, το Ενεργειακό Φόρουμ ‘Φιλία’ (με συμμετέχοντα κράτη Αίγυπτο, Ισραήλ, Παλαιστινιακή Αρχή, Κύπρο, Ιταλία, Ιορδανία και Γαλλία) δείχνουν ότι μία νέα στρατηγική της Αθήνας αποσκοπεί να αποκομίσει διπλωματικά, αμυντικά και ενεργειακά οφέλη.