Το νταούλι και ο εννεάσημος ρυθμός μέσα απο τους Ρομά στη ζυγιά του ζουρνά με το νταούλι. Το συνοριακό τρίγωνο Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία

Abstract

Στη συγκεκριμένη έρευνα μελετήσαμε ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα μουσικά όργανα των λαϊκών πολιτισμών της νότιας βαλκανικής χερσονήσου, το νταούλι. Καθώς τα αχαρτογράφητα σημεία σχετικά με αυτό το όργανο είναι αρκετά, επιλέχθηκε να συνδυαστεί με έναν συγκεκριμένο ρυθμό, τον εννεάσημο. Ως ένα από τα αρχαιότερα όργανα, είναι φυσικό να εμφανίζει μεγάλη διασπορά σε διάφορες ηπείρους και πολλές μορφές. Παρόμοια είδη μεμβρανόφωνου – τυμπάνου συναντάμε σε όλους σχεδόν τους λαϊκούς πολιτισμούς (νταούλι, davul, τουμπί, ξεροντάουλο, tapan, dhol, dundun, thavil κ.ά.). Ωστόσο, για ευνόητους λόγους, μελετήθηκαν εννέασημοι οργανικοί σκοποί μόνο των Βαλκανίων, και πιο συγκεκριμένα από Ελλάδα, Τουρκία, Βουλγαρία. Καθώς ο γεωγραφικός αυτός χώρος είναι αρκετά ευρύς, η έρευνα μας έπρεπε να περιοριστεί ακόμα περισσότερο σε περιοχές όπου υπάρχει αλληλεπίδραση ύφους, παιξίματος, τεχνοτροπίας, τρόπου αντίληψης και τρόπου ανάπτυξης. Μετά από αρκετή αναζήτηση, αυτή η αλληλεπίδραση βρέθηκε στην ζυγιά του ζουρνά με το νταούλι. Πιο συγκεκριμένα, όπως εμφανίζεται σε Ρομά μουσικούς που παίζουν στη συγκεκριμένη ζυγιά στην περιοχή των Σερρών, του Pirin και της Ανατολικής Θράκης (στη σημερινή Τουρκία). Αφού βρέθηκε η κοινή γραμμή μεταξύ των τριών χωρών έπρεπε να γίνει μια κατηγοριοποίηση των οργανικών σκοπών. Καθώς το ρεπερτόριο παρέμενε τεράστιο, κρίθηκε αναγκαίο να μελετηθούν μόνο τα εννεάσημα με δομή 2+2+2+3. Στη συνέχεια έγινε διαχωρισμός σχετικά με το ύφος και τον τρόπο παιξίματος των νταουλτζήδων. Πιο συγκεκριμένα, βασιστήκαμε στα βασικά ρυθμικά μοτίβα που παίζονταν σε κάθε οργανικό σκοπό. Έπειτα, ταξινομήθηκαν με βάση την ταχύτητα που ήταν εκτελεσμένοι οι οργανικοί σκοποί. Το φίλτρο της ταχύτητας, ήταν αυτό που ξεχώρισε τους οργανικούς σκοπούς με βάση τα bpm (beats per minute / μετρονομική ένδειξη) και, ταυτόχρονα, συνέδεσε το γεωγραφικό κομμάτι χωρίς κανέναν φραγμό. Αξίζει να σημειωθεί ότι κρίθηκε απαραίτητο να μελετηθούν μόνο οργανικοί σκοποί που ήταν “καθαρά” παιγμένοι, δηλαδή δισκογραφικές δουλειές οι οποίες θα είχαν και τα απαραίτητα δεδομένα πληροφοριών. Αναφορικά με την δισκογραφία, βρέθηκαν 17 δίσκοι και 7 προσωπικά αρχεία. Η εύρεση της δισκογραφίας δεν ήταν δύσκολη καθώς υπήρχαν οι λέξεις κλειδιά οι οποίες βοήθησαν αρκετά (Zurna, davul, trakya, rom κ.ά.). Ωστόσο, η αναζήτηση των βασικών στοιχείων των δίσκων που μελετήθηκαν, όπως οι τίτλοι, των κομματιών, τα ονόματα των μουσικών ακόμα και η ημερομηνία κυκλοφορίας τους παρουσίασε σημαντικές δυσκολίες.