Η διαχείριση των επιπτώσεων της πανδημίας COVID-19, ΕΕ και Ελλάδα

Abstract

Η ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τον πόλεμο και κατά βάση γραμμένη από τους νικητές των μεγάλων πολέμων, ανά τους αιώνες. Πέραν όμως των κλασικών πολέμων, η ανθρωπότητα έχει έρθει πολλές φορές αντιμέτωπη με διαφορετικούς ως προς τον αντίπαλο και τα χρησιμοποιούμενα μέσα, πολέμους. Οι εχθροί σε αυτές τις περιπτώσεις, ήταν λοιμώδεις ασθένειες, που έπλητταν μαζικά ολόκληρες κοινωνίες, καθώς οδηγούσαν σε τοπικές επιδημίες και λιγότερο συχνά σε πανδημίες. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα, που η πρώτη καταγεγραμμένη σε ιστορικά κείμενα πανδημία, είναι ο Λοιμός των Αθηνών το 430 π.Χ., που συνέπεσε και εν πολλοίς επηρέασε σημαντικά, την εξέλιξη του Πελοποννησιακού Πολέμου. Και καθώς η ιστορία επαναλαμβάνεται, οι πανδημίες συνέχισαν να θυμίζουν στον άνθρωπο, ότι οφείλει διαρκώς να προετοιμάζεται και να θωρακίζεται απέναντι σε μικροσκοπικούς ιούς που απειλούν την ύπαρξή του. Το πεδίο μάχης και οι κανόνες προετοιμασίας και ανθεκτικότητας, συνεχώς μεταβάλλονται, καθώς η επιστήμη, η τεχνολογία και η δημογραφία εξελίσσονται. Ευθύνη, των φορέων χάραξης πολιτικής, αποτελεί η εκπόνηση και υλοποίηση αποτελεσματικών στρατηγικών προετοιμασίας και αντιμετώπισης, τόσο του εχθρού-ιού, όσο και των συνεπειών της πανδημίας που ενδέχεται να προκαλέσει. Στην παρούσα περίσταση, η πανδημία της COVID-19, πέραν του πρωτοφανούς αριθμού ανθρώπινων απωλειών που έχει στοιχήσει, προκάλεσε και δυστυχώς συνεχίζει για 2ο χρόνο να προκαλεί βαρύτατες συνέπειες στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, διαταράσσοντας παράλληλα την κοινωνική συνοχή. Η εργασία, η εκπαίδευση, η ψυχική υγεία πολλών κοινωνικών ομάδων, ο οικογενειακός προγραμματισμός, είναι μερικοί μόνο από τους τομείς που υπέστησαν τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας και των αρχικών μέτρων περιορισμού της, όπως τα σκληρά και γεμάτα «παρενέργειες» lockdowns. Η ΕΕ και η Ελλάδα, ως αλληλένδετοι δρώντες του Διεθνούς Συστήματος, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις ανωτέρω συνέπειες, δείχνοντας τα αντανακλαστικά τους και εφαρμόζοντας δράσεις και στρατηγικές, αξιοποιώντας τους διαθέσιμους συντελεστές ισχύος τους. Συγκρίνοντας, μάλιστα τις αντιδράσεις τους, διαφαίνεται μια αντιστρόφως ανάλογη πορεία:  Από τη μία πλευρά η ΕΕ ξεκίνησε με αμηχανία και έκδηλη την έλλειψη συντονισμού, συνοχής και αποφασιστικότητας για λήψη αποφάσεων, βρίσκοντας στη συνέχεια το βηματισμό της, καθώς οι δράσεις και οι πολιτικές αποφάσεις εξέφρασαν την οικονομική αλληλεγγύη, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.  Στον αντίποδα, η Ελλάδα χαρακτηρίστηκε ως “success story” του πρώτου κύματος, καθώς επέδειξε μια εξαιρετικά έγκαιρη και θαρραλέα αντίδραση, ισοπεδώνοντας την πανδημική καμπύλη, αλλά στη συνέχεια εκτέθηκε από την περιορισμένη προετοιμασία και ανθεκτικότητα του πολύπαθου και επί δεκαετία λιτοδίαιτου εθνικού συστήματος υγείας. Η παρούσα διπλωματική εργασία επιχειρεί να αναλύσει εξειδικευμένα τη στρατηγική της ΕΕ και της Ελλάδας, δηλαδή τις δράσεις που ανέλαβαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης των συνεπειών της COVID-19. Καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στην καρδιά του 4ου κύματος της πανδημίας, παρά την αρνητική έκβαση και τις όποιες εμμονές της στρατηγικής της, εκτιμάται ότι η Χώρα έχει τα εχέγγυα να εξέλθει επιτυχώς από την παρούσα κρίση και αξιοποιώντας τους μηχανισμούς προστασίας και τα εργαλεία ανάκαμψης που παρέχει η ΕΕ, να μετασχηματιστεί σε ένα “πράσινο και ψηφιακό success story”, ενισχύοντας παράλληλα την ανθεκτικότητά και την υγειονομική προετοιμασία, για τις μελλοντικές προκλήσεις.