Τεχνητή νοημοσύνη, μαζική παρακολούθηση και κατάρτιση προφίλ: προκλήσεις σε σχέση με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων και η στόχευση σε ειδική νομοθετική ρύθμιση.

Abstract

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει χαρακτηριστεί ως η «γυάλινη σφαίρα» για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας. Έχει την δυνατότητα να εξελίξει αλματωδώς την ιατρική επιστήμη, να βοηθήσει στον σχεδιασμό νέων εμβολίων, να αυτοματοποιήσει βαρετές εργασίες όπως η οδήγηση και η διοικητική εργασία, να ανοίξει εντελώς νέους δρόμους στην βιομηχανία και την παραγωγή μία που ως τεχνολογία βρίσκεται στο επίκεντρο της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Αναμφίβολα, η συμβολή της στην εξέλιξη της ανθρωπότητας και σε μία λειτουργικότερη καθημερινή ζωή θα είναι καθοριστική τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία κατά πόσο η συγκεκριμένη τεχνολογία υπηρετεί πραγματικά τον άνθρωπο και τις αξίες του ή γίνεται ένα μέσο περιορισμού της ελευθερίας του και των βασικών του δικαιωμάτων. Στην παρούσα διπλωματική μελέτη, διερευνήθηκε αυτό το προβληματικό σημείο αυτής της τεχνολογίας , αναλύοντας τους τρόπους, τις μεθόδους και τα μέσα με τα οποία συλλέγονται μαζικά δεδομένα, προκειμένου να τροφοδοτήσουν ως πρώτη ύλη συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, μαζικής παρακολούθησης και επιτήρησης και αυτά να καταλήξουν σε αποφάσεις. Αποφάσεις τροφοδοτούμενες πάντα από την ανθρώπινη σκέψη, με ενσωματωμένες προκαταλήψεις και στερεότυπα. Στην μελέτη, αφού ορίστηκε τι είναι τεχνητή νοημοσύνη και πως χρησιμοποιείται σήμερα αλλά και τι προβλέπεται για το μέλλον, αναλύθηκαν οι τρόποι με τους οποίους γίνεται η μαζική παρακολούθηση και επιτήρηση μέσω συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης παρουσιάστηκε αναλυτικά πόσο καθοριστική ήταν και είναι η συμβολή της στην διαχείριση της πανδημίας που σάρωσε τον πλανήτη από τις αρχές του 2020 αλλά και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν (υπό την πίεση της διασφάλισης της δημόσιας υγείας) οι πολιτικές παρακολούθησης να εδραιωθούν στην κοινωνία. Μετά από ανάλυση του ρυθμιστικού κανονιστικού πλαισίου που την αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Προσωπικών Δεδομένων (ΓΚΠΔ), παρουσιάστηκε το παράδοξο της συλλογής τεράστιου όγκου δεδομένων (κυρίως προσωπικών), ως κινητήρια δύναμη της εν λόγω τεχνολογίας και των απαιτήσεων του Κανονισμού για οριοθέτηση, διαφάνεια και ελαχιστοποίηση αυτών. Ενώ είναι δεδομένο πως ο Γενικός Κανονισμός προστατεύει βασικές ανθρώπινες αξίες όπως η ελευθερία της αυτοδιάθεσης των δεδομένων του ατόμου και της ιδιωτικότητας, η τεχνητή νοημοσύνη δείχνει να τις απειλεί μια που ο Κανονισμός δεν επαρκεί για να ρυθμίσει με σαφήνεια όλες τις χρήσεις της. Εξετάζοντας βασικές αρχές που πρεσβεύει ο Γενικός Κανονισμός, διαπιστώθηκε πως αυτές δεν είναι εφαρμόσιμες σε πολλές περιπτώσεις στην συγκεκριμένη τεχνολογία, με αποτέλεσμα την δημιουργία σημαντικών ρυθμιστικών κενών. Η ανάγκη ρύθμισης της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης με ένα ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο είναι επιτακτική, προκειμένου να υπάρχουν διασφαλίσεις ότι εξυπηρετεί τις αξίες της κοινωνίας και τον άνθρωπο χωρίς ανταλλάγματα. Αισιόδοξο γεγονός αποτελεί η πρόσφατη πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναν Κανονισμό για την τεχνητή νοημοσύνη. Ο προτεινόμενος Κανονισμός είναι ένα ισχυρό πρώτο βήμα στην κανονικοποίηση και στην οριοθέτηση της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης.