Περιβαλλοντικοί φόροι και περιβαλλοντική πολιτική στην Ευρώπη

Abstract

Τις τελευταίες δεκαετίες η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη έχουν οδηγήσει την παγκόσμια κοινότητα σε λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών για την προστασία του πλανήτη. Η περιβαλλοντική προστασία και η διαχείριση των φυσικών πόρων αποτελεί μια από τις προτεραιότητες των κυβερνήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση των 513 εκατομμυρίων πολιτών, ως ένας υπερεθνικός θεσμός έχει συνάψει συμφωνίες και έχει αναλάβει δράσεις στην κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η παρουσίαση των περιβαλλοντικών πολιτικών που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια εντός της ΕΕ με στόχο να καταδειχθεί η σπουδαιότητα υιοθέτησης και υλοποίησης τέτοιων πολιτικών. Καθώς σημαντικό εργαλείο των περιβαλλοντικών πολιτικών αποτελούν οι περιβαλλοντικοί φόροι, αναλύονται οι λόγοι που οδήγησαν στην ευρεία αποδοχή και χρήση τους, τα οφέλη και οι επιπτώσεις τους σε διάφορους τομείς. Η μελέτη επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους δείκτες μέτρησης αποδοτικότητας και υλοποίησης των πολιτικών που έχουν συμφωνηθεί από τα κράτη μέλη σε σχέση με την περιβαλλοντική φορολογική μεταρρύθμιση, όπως το δείκτη των περιβαλλοντικών φόρων ως ποσοστό των συνολικών εσόδων από φόρους και κοινωνικές εισφορές και τον αντίστοιχο δείκτη περιβαλλοντικών φόρων ως ποσοστό του ΑΕΠ, θέτοντας ως ερώτημα υπό εξέταση κατά πόσο η σύγκλιση των πολιτικών και οικονομιών των χωρών μελών της ΕΕ αποτυπώνεται και ως σύγκλιση των δεικτών αυτών. Τα αποτελέσματα της έρευνας δεν δείχνουν σημάδια σύγκλισης και αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είναι απαραίτητος ο αυστηρότερος συντονισμός και η συνεργασία των κρατών μελών για την εναρμόνιση των φορολογικών συντελεστών μέσω των περιβαλλοντικών φορολογικών μεταρρυθμίσεων που στηρίζει η ΕΕ. Επιπρόσθετα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στα κράτη μέλη της ΕΕ υπάρχει περιθώριο βελτίωσης τόσο του σχεδιασμού των περιβαλλοντικών φόρων όσο και της χρήσης τους ως εργαλεία πολιτικής και αξιοποίησης της δυναμικής τους, προκειμένου η ΕΕ να ανταγωνιστεί σε ένα κόσμο όπου το φυσικό κεφάλαιο φθίνει.