Οι ΗΠΑ και η κοινή πολιτική άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης : από τη δεκαετία του '80 στις μέρες μας

Abstract

Η σχέση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξελίχθηκε σταδιακά και σήμερα ήδη βρίσκεται σε μια ώριμη κατάσταση. Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν ακόμη περισσότερες αλλαγές στο μέλλον. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι συνθήκες που διαμορφώναν τον κοινωνικοπολιτικό διαχωρισμό των ρόλων της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, όπως προκύπτει από τα καταστατικά και τη πρακτική των οργανώσεων παρέμειναν σταθερά για σχεδόν σαράντα χρόνια. Το μονοπώλιο ασφαλείας του ΝΑΤΟ έπαυσε να υπάρχει,. Αλλά η είσοδος της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας δεν αντιπροσωπεύει απλώς ένα επιπλέον ζώο στη ζούγκλα των διεθνών οργανισμών ασφαλείας. Ήταν επίσης ένα φαινόμενο της νέας έμφασης στη διεθνή ασφάλεια για τη διαχείριση κρίσεων. Ο Οργανισμός του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) είναι μια πολιτική και στρατιωτική οργάνωση που αρχικά αποτελούνταν από δώδεκα μέλη από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, με τη Συνθήκη της Ουάσιγκτον να αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο. Η Συνθήκη αυτή υπογράφηκε από τα ιδρυτικά μέλη και περιλαμβάνει 14 άρθρα, όπου απαριθμούνται οι κύριες αρχές της οργάνωσης. Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε ως οργάνωση συλλογικής άμυνας ενάντια στην αυξανόμενη δύναμη της Σοβιετικής Ένωσης. Το πρώτο μισό αυτού του αιώνα, η ευρωπαϊκή ήπειρος ήταν το θέατρο συγκρούσεων, που έφερε εκατομμύρια θανάτους και πολλές καταστροφές. Για όλους τους αιώνες, η Ευρώπη είχε πολλούς αιματηρούς πολέμους και μόνο η Γαλλία και η Γερμανία για την περίοδο 1870-1945 πολέμησαν τρεις φορές. Οι ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μόνο η οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση μπορεί να εξασφαλίσει την ειρήνη μεταξύ των χωρών τους. Το όραμα μιας νέας Ευρώπης, που θα ξεπερνούσε τον ανταγωνιστικό εθνικισμό, βγήκε τελικά από τα κινήματα, που αντιστάθηκαν στον ολοκληρωτισμό κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το ΝΑΤΟ αναφέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως έναν μοναδικό και ουσιαστικό εταίρο. Κατά μία έννοια, είναι εταίρος, δεδομένου ότι είναι μια μοναδική οντότητα με δική της νομική προσωπικότητα που ξεπερνά τα κράτη μέλη που την συνθέτουν. Αλλά όταν πρόκειται για ζητήματα ασφάλειας και άμυνας, η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται - τουλάχιστον προς το παρόν - πρωτίστως στη διακυβερνητική συνεργασία μεταξύ των 28 κρατών μελών της. Ως εκ τούτου, ο ρόλος των μελών είναι πρωταρχικός και, σήμερα, περίπου τα δύο τρίτα από αυτά ανήκουν και στις δύο οργανώσεις. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, δεν υπήρχε σχέση ΕΕ-ΝΑΤΟ, παρά μόνο ότι οι έδρες των δύο οργανισμών βρισκόταν στη πόλη των Βρυξελλών (Hoyer and Kaldrack, 2003) Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση είχαν ξεκινήσει να εναρμονίζουν το έργο τους το 1993, και οι σχέσεις μεταξύ Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ σε διοικητικό (Cornish, 1993) και επιχειρησιακό επίπεδο (Operation Sharp Guard, 1996) ήταν σε πολύ καλό επίπεδο από το 1996 (Council Decision, 1999). Συνεπώς η Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε κατά αυτόν τον τρόπο την θεσμική «γέφυρα» μεταξύ της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.