Έμμεσες τεχνικές ελέγχου και προστίματα

Abstract

Το πρόβλημα της φοροδιαφυγής είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει ένα κράτος. Στην Ελλάδα φαίνεται ότι είναι ακόμα πιο οξύ. Σύμφωνα με μελέτες η φοροδιαφυγή στη χώρα μας είναι μεγαλύτερη από ότι σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες, πράγμα που επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την πολύ άσχημη οικονομική κατάστασή της. Προφανώς, το ακριβές μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα δεν είναι γνωστό. Μπορούν να γίνουν μόνο εκτιμήσεις, και έχουν γίνει τέτοιες εκτιμήσεις σε μια σειρά από μελέτες που μετρούν στοιχεία ενδεικτικά του μεγέθους της, αλλά όχι απευθείας την ίδια. Τα διαφυγόντα έσοδα από τη φοροδιαφυγή των φυσικών προσώπων κυμαίνονται από 1,9% ως 4,7% του ΑΕΠ ετησίως. Από τη φοροδιαφυγή στο ΦΠΑ εκτιμάται ότι χάνουμε το 3,5% του ΑΕΠ. Απώλειες από το λαθρεμπόριο ποτών, τσιγάρων και καυσίμων αντιστοιχεί σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ. Για τα νομικά πρόσωπα, τα διαφυγόντα κέρδη για τη χώρα από τη φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή των επιχειρήσεων υπολογίζεται γύρω στο 0,15% του ΑΕΠ. Κατά συνέπεια, το μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα μπορεί να προσδιοριστεί σε ένα ποσοστό από 6% έως 9% του ΑΕΠ, δηλαδή ανάμεσα σε 11 και 16 δισ. ευρώ το χρόνο. Είναι, βεβαίως, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η σύνθεση της φοροδιαφυγής, δηλαδή το ποιος φοροδιαφεύγει και πόσο, και καταρρίπτει αρκετούς μύθους. Συμπέρασμα που επαληθεύεται κι αν μελετήσουμε το θέμα και αντίστροφα. Παρόλα αυτά. Πάντα υπάρχει ο κίνδυνος ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού να προσπαθεί να φοροδιαφύγει, μειώνοντας το ύψος της συνολικής φορολογικής του υποχρέωσης. Επομένως είναι αναγκαία η ενίσχυση του ρόλου των φορολογικών ελέγχων. Για το λόγο αυτό, διεθνώς οι φορολογικοί ελεγκτές έχουν το δικαίωμα χρήσης και έμμεσων τεχνικών ελέγχου για τον προσδιορισμό του φορολογητέου εισοδήματος και της φορολογικής υποχρέωσης των φορολογούμενων. Η εργασία αυτή έχει ως στόχο να παρουσιάσει τις έμμεσες μεθόδους ελέγχου που εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια του φορολογικού ελέγχου των φυσικών προσώπων στην Ελλάδα. Η μελέτη περιγράφει το ρόλο, τη μορφή και τη χρησιμότητα της ανάλυσης ρευστότητας, της καθαρής θέσης και των τραπεζικών καταθέσεων και δαπανών για τον προσδιορισμό των αδήλωτων εισοδημάτων.