Έλεγχος σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ανίχνευση της απάτης

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τις απάτες στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και το ρόλο του ελέγχου σ’ αυτά. Οι απάτες, όπως προκύπτει από τη βιβλιογραφική επισκόπηση και τις μελέτες περίπτωσης, έχουν καταστροφικές συνέπειες για τις οντότητες και γενικά για την οικονομία. Οι καταστροφικές αυτές συνέπειες είναι μεγαλύτερες και πολύπλευρες όταν η απάτη εξελίσσεται σ’ ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Αυτό οφείλεται στο σημαντικό ρόλο που κατέχουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στη στενή σχέση τους με την οικονομική ευημερία του εκάστοτε κράτους. Επίσης, το ιδιαίτερο και περίπλοκο θεσμικό πλαίσιο που τα περιβάλλει, η πολυπλοκότητά τους και η σημαντικότητά τους απαιτεί τη ξεχωριστή εξέταση των απατών σ’ αυτά και την στοχευμένη εφαρμογή της ελεγκτικής επιστήμης. Επιπροσθέτως, το θεσμικό πλαίσιο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι περίπλοκο και ογκώδες και ανάλογα περίπλοκες και γιγάντιες είναι οι απάτες που δημιουργούνται σ’ αυτά. Τα πολύπλοκα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που διαχειρίζονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και η δύσκολη λογιστική αντιμετώπισή τους συνδυαστικά με το προαναφερθέν θεσμικό πλαίσιο ενισχύουν τις ευκαιρίες, οι οποίες αποτελούν βασικό παράγοντα απάτης. Αυτές βρίσκονται στη δεύτερη θέση ιεραρχικά, ανάλογα με την σημαντικότητά τους. Την πρώτη θέση στους παράγοντες απάτης καταλαμβάνουν οι πιέσεις, όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφική επισκόπηση. Αυτές πρωταγωνιστούν στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα λόγω του αυξημένου ανταγωνισμού, της ταχύτατης ανάπτυξης που γνώριζε ο κλάδος και της περίπλοκης οργανωτικής δομής τους. Επομένως, οι παράγοντες που ενισχύουν την απάτη εμφανίζονται εντονότερα σ’ ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, λόγω της επιχειρηματικής φύσης του και της δομής του. Ο έλεγχος αποτελεί όπλο κατά των απατών και ιδιαίτερα ο εσωτερικός έλεγχος, όπως παρουσιάζεται στη βιβλιογραφική επισκόπηση. Με γνώμονα το προαναφερθέν, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να τηρούν μεγάλο πλήθος κανονιστικών και ρυθμιστικών διατάξεων. Όμως, για να ασκείται ουσιαστικός έλεγχος στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και να καταπολεμάται η απάτη, πρέπει οι ελεγκτικές υποχρεώσεις να τηρούνται ουσιαστικά και όχι μόνο για να εναρμονίζονται με την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης, οι ελεγκτές πρέπει να γνωρίζουν το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να ενεργούν συντονισμένα και αποτελεσματικά. Τέλος, από τις μελέτες περίπτωσης που εξετάστηκαν εξήχθη το συμπέρασμα ότι ο αναποτελεσματικός έλεγχος προερχόμενος από οποιαδήποτε αρχή ή τμήμα, που εκτελεί ελεγκτικές διαδικασίες στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, δεν δημιουργεί μόνο αδυναμία εντοπισμού ή πρόληψη της απάτης, αντίθετα βοηθάει την απάτη να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί. Με πιο απλά λόγια ο αναποτελεσματικός έλεγχος στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αποτελεί παράγοντα απάτης με τρομερές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.