Η ληστρική υποτίμηση (Predatorypricing) ως ειδική έκφανση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης: νομοθετικό πλαίσιο, νομολογιακές εξελίξεις

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το φαινόμενο της επιθετικής τιμολόγησης και, συγκεκριμένα, της ληστρικής υποτιμολόγησης, ως ειδικής μορφής της απαγορευμένης, κατά τα άρθρα 2 ν .3959/2011 και 102 ΣΛΕΕ, καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης. Πρόκειται για μία συμπεριφορά τιμολογιακού χαρακτήρα με διττή φύση και σημασία καθώς, αφενός μεν αυτή εμπίπτει στο νομοθετικό/ρυθμιστικό πλαίσιο του δικαίου του ανταγωνισμού, αφετέρου δε για τη διαπίστωση της παραβίασης γίνεται χρήση οικονομικών θεωριών και μεθόδων και εντοπίζονται σημαντικές επιπτώσεις στην αγορά. Αρχικά, αναλύεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της οικονομικής ελευθερίας (άρθρο 5 Συντ.), το οποίο, κατά τη μάλλον κρατούσα άποψη, συνιστά το αντικείμενο προστασίας του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ακολουθεί η παρουσίαση της φύσης, της λειτουργίας και του σκοπού του δικαιικού αυτού κλάδου, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στη βασική επιδίωξη του ενωσιακού δικαίου για μία κοινή πολιτική ανταγωνισμού καθώς και στο ιδεατό πρότυπο του τέλειου ανταγωνισμού. Στη συνέχεια, γίνεται σύντομη αναφορά στο περιεχόμενο του απαγορευτικού κανόνα όπως αυτός διατυπώνεται νομοθετικά στο άρθρο 102 ΣΛΕΕ, το οποίο μεταφέρεται σχεδόν αυτούσιο στην ελληνική έννομη τάξη και αποτυπώνεται στο (νυν ισχύον) άρθρο 2 ν.3959/2011. Ακολουθεί ανάλυση του υποκειμενικού πεδίου εφαρμογής του άρθρου 2 ν. 3959/2011, δηλαδή της έννοιας της επιχείρησης και των κριτηρίων ορισμού αυτής, σύμφωνα με τις επιταγές της ημεδαπής έννομης τάξης, καθότι το υποκείμενο του άρθρου 102 ΣΛΕΕ, που είναι η επιχείρηση, οριοθετείται ειδικότερα από τη νομοθεσία του κάθε κράτους-μέλους. Εφόσον, δε, προσδιοριστεί το υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής της κρίσιμης διάταξης, η εργασία προχωρά σε ανάλυση του αντικειμενικού πεδίου εφαρμογής της, δηλαδή στην απαγορευμένη συμπεριφορά. Απαραίτητος κρίνεται, αρχικά, ο καθορισμός της έννοιας της δεσπόζουσας θέσης και, συνακόλουθα, η οριοθέτηση της σχετικής αγοράς, εντός της οποίας αυτή εντοπίζεται. Ειδικότερα, εξετάζεται καταρχήν η έννοια της <<σημαντικής ισχύος>> (ΣΙ) ως ένδειξη για την κατάφαση καταχρηστικής συμπεριφοράς, ενώ μετά (και) την προσέγγιση και ανάλυση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης από νομοθετική σκοπιά, η εργασία εισέρχεται στο ζήτημα της επιθετικής υποτιμολόγησης. Παρουσιάζεται σειρά απόψεων εκπροσώπων της οικονομικής επιστήμης για την εμφάνιση της εν λόγω καταχρηστικής πρακτικής στην αγορά και την ανάγκη ρύθμισης αυτής. Επιπρόσθετα, παρουσιάζονται οι μεταβολές της αμερικανικής και ευρωπαϊκής θεωρίας και νομολογίας μέσα στο χρόνο, ως προς τα στοιχεία που θεμελιώνουν την ύπαρξη επιθετικής τιμολόγησης, και παρατίθεται η κριτική, αλλά και οι αμφισβητήσεις που έχουν διατυπωθεί σχετικά. Τέλος, αφού αναλυθεί επαρκώς η έννοια της επιθετικής τιμολόγησης, η μελέτη στρέφεται στις έννομες συνέπειες, που η επιθετική τιμολόγηση συνεπάγεται, και εξετάζει τα ένδικα βοηθήματα, τα οποία προβλέπονται σε δικονομικό επίπεδο. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ανάλυση της απαγορευμένης συμπεριφοράς της καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης σφαιρικά, ώστε μέσω αυτής να αναδειχθεί η επιθετική τιμολόγηση ως σημαντική έκφανσή της, με ρευστά, ωστόσο, κριτήρια εντοπισμού. Μέσα από τη σταδιακή εισαγωγή του αναγνώστη στην προβληματική της εργασίας επιδιώκεται η βαθμιαία ερμηνευτική ανάλυση της επιθετικής τιμολόγησης, διά της ενδελεχούς εξέτασης των κριτηρίων που την εντάσσουν στον απαγορευτικό κανόνα του άρθρου 2 Ν. 3959/2011 (και του αντίστοιχου άρθρου 2 ΣΛΕΕ), αλλά και της κριτικής αμφισβήτησης των κριτηρίων αυτών, τα οποία, όντας ρευστά και δυσδιάκριτα, έχουν προκαλέσει -σε αρκετές περιπτώσεις- έντονο επιστημονικό διάλογο.