Το Ιράν στο νέο γεωστρατηγικό πεδίο της Κεντρικής Ασίας : οι σχέσεις με τη Δύση, οι σχέσεις με κομβικά κράτη της Μέσης Ανατολής και εσωτερικά θέματα κοινωνικοπολιτικής συνοχής

Abstract

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι αναμφίβολα μία από τις σημαντικότερες χώρες στο γεωστρατηγικό πεδίο της Κεντρικής Ασίας, κατέχοντας δεσπόζουσα θέση στην περιοχή του Περσικού Κόλπου. Σε όλη τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις, αφού τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που διαθέτει, αποτελούσαν ανέκαθεν πόλο έλξης για τις εκάστοτε Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες προσπαθούσαν να την προσαρτήσουν στη σφαίρα επιρροής τους. Το 1979 συντελέστηκε η Ισλαμική Επανάσταση του Αγιατολάχ Χομεϊνί με την οποία θεσμοθετήθηκε το θεοκρατικό καθεστώς στην πολιτική ζωή της χώρας και συνιστά μία από τις κομβικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της. Η εξουσία περιήλθε εξολοκλήρου στον κλήρο καθιστώντας τον Αγιατολάχ Χομεϊνί ισόβιο και αδιαφιλονίκητο θρησκευτικό - πολιτειακό ηγέτη. Έτσι το Ιράν του Σάχη από κοσμικό κράτος και σύμμαχος των ΗΠΑ, μετατράπηκε σε μία χώρα με έντονη αντιδυτική πολιτική, όπου κυριαρχούσε η κατά γράμμα τήρηση των διδαχών του Κορανιού και η εξαγωγή της Επανάστασης. Η επαναστατική ρητορική του Αγιατολάχ εγκαινίασε μία μακρά περίοδο αδιέξοδων σχέσεων με τη Δύση και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, αλλά και με τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ, κατάσταση που συνεχίζεται και ως τις μέρες μας. Σκοπός της εργασίας είναι να αναδείξουμε μέσα από μια ιστορική αναδρομή, τη διαφορετικότητα του Ιράν σε σχέση με τα υπόλοιπα αραβικά κράτη της περιοχής και στη συνέχεια να αναλύσουμε τις σχέσεις του με τη Δύση και κυρίως με τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Επιπλέον, λόγω της μεταστροφής της πολιτικής των ΗΠΑ μετά την εκλογή του προέδρου Τραμπ, θα προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε τις εξελίξεις στις σχέσεις των δύο κρατών, καθώς παρόλο που μετά από μια μεγάλη χρονική περίοδο τεταμένων σχέσεων κατάφεραν να βρουν ένα σημείο γεφύρωσης επί προεδρίας Ομπάμα, οι εξελίξεις δεν ήταν οι προσδοκώμενες καθώς ο ερχομός των ρεπουμπλικάνων στην εξουσία άλλαξε τα δεδομένα.