Κοινωνική δικαιοσύνη στη μουσική εκπαίδευση: φραγμοί στην πρόσβαση στο μουσικό σχολείο μαθητών Ρομά από το Δροσερό Ξάνθης

Abstract

Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι μία αμφιλεγόμενη έννοια, η οποία εμφανίζεται με αυξανόμενη συχνότητα τα τελευταία χρόνια στον δημόσιο λόγο, σε ακαδημαϊκά κείμενα, αλλά και στον χώρο της εκπαιδευτικής πολιτικής. Η πληθώρα των αναφορών στην κοινωνική δικαιοσύνη, αφενός, και το πλαίσιο σχετικής αβεβαιότητας στη χρήση του όρου αφετέρου, συνιστά μία αντίφαση και ταυτόχρονα μία νοητική πρόκληση. Ερωτήματα σχετικά με ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης συνυφαίνονται με τις αποφάσεις που χρειάζεται να λαμβάνουν καθημερινά οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο. Αναδύονται απερίφραστα και κατά πρόσωπο ιδιαίτερα σε σχολεία όπου φοιτούν κατά πλειοψηφία μαθητές εκτός των ορίων της κυρίαρχης κουλτούρας. Ερωτήματα γύρω από το νόημα της κοινωνικής δικαιοσύνης στην εκπαίδευση, ειδικότερα στη μουσική εκπαίδευση, οι εμπειρίες της ερευνήτριας από την καθημερινή σχολική ζωή και η παραδοχή ότι η ερευνητική πράξη/απραξία έχουν πολιτική διάσταση, αποτέλεσαν το εφαλτήριο για την υλοποίηση αυτής της έρευνας. Συγκεκριμένα, η παρούσα εργασία προσεγγίζει την έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης στη μουσική εκπαίδευση και σε αυτό το πλαίσιο διερευνά τους φραγμούς στην πρόσβαση (εισαγωγή και φοίτηση) στο Μουσικό Σχολείο μαθητών Ρομά από το Δροσερό Ξάνθης και, επιπρόσθετα, πιθανές λύσεις για την άρση αυτών των φραγμών. Οι συμμετέχοντες ήταν γονείς από το Δροσερό, εκπαιδευτικοί και διευθυντές που εργάζονται στα δημοτικά σχολεία του οικισμού και στο Μουσικό Σχολείο Ξάνθης. Στα δεδομένα, τα οποία συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν με την εφαρμογή ποιοτικών μεθόδων, αποτυπώθηκαν φραγμοί οικονομικής κοινωνικής φύσης, ρατσισμού, περιθωριοποίησης κ.ά. καταδεικνύοντας σοβαρά ελλείμματα κοινωνικής δικαιοσύνης στην πρόσβαση στο Μουσικό Σχολείο μαθητών από το Δροσερό.