Αυτόνομα οπλικά συστήματα. Ζητήματα νομικού και επιχειρησιακού ελέγχου.

Abstract

Η ολοένα αυξανόμενη απαίτηση για διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων με ταχύτητες μηχανής, σε συνδυασμό με την επιθυμία των κρατών για μείωση των απωλειών σε στρατιωτικό προσωπικό έχουν δώσει ώθηση στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα της κατασκευής όπλων, με πιο χαρακτηριστική την ενσωμάτωση αυτόνομων λειτουργιών τεχνητής νοημοσύνης σε υπάρχουσες πλατφόρμες οπλικών συστημάτων. Τα αυτόνομα οπλικά συστήματα (ΑΟΣ), τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε πρώιμο στάδιο στις περισσότερες στρατιωτικές επιχειρήσεις της νέας χιλιετίας, συνεχίζουν να εξελίσσονται και προσφέρουν μια σειρά από τακτικά και στρατηγικά επιχειρησιακά πλεονεκτήματα στη δύναμη που τα κατέχει. Ταυτόχρονα όμως η χρήση τους εγείρει πολλές κοινωνικές, νομικές και ηθικές ανησυχίες οι οποίες επικεντρώνονται στον βαθμό αυτονομίας αυτών των συστημάτων, που μπορεί να τους επιτρέπει να εφαρμόζουν θανατηφόρα βία εναντίον ανθρώπινων στόχων με ελάχιστη ή καθόλου συμμετοχή του χειριστή τους. Στην παρούσα μελέτη γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης των επιχειρησιακών και νομικών ζητημάτων που αφορούν την χρήση των ΑΟΣ στις σύγχρονες επιχειρήσεις. Πιο συγκεκριμένα στο πρώτο μέρος επιχειρείται μια ανάλυση των χαρακτηριστικών των ΑΟΣ, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στον όρο «αυτονομία» και πώς αυτή επηρεάζει τη φύση και τη λειτουργία των ΑΟΣ. Στο δεύτερο μέρος προσεγγίζονται τα επιχειρησιακά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των ΑΟΣ και παράλληλα γίνεται αναφορά στους τρόπους με τους οποίους επηρεάζουν το διεθνές περιβάλλον ασφάλειας. Στη συνέχεια γίνεται μια απόπειρα ενδελεχούς ανάλυσης των νομικών ζητημάτων που αφορούν τα ΑΟΣ, η οποία επικεντρώνεται στην ικανότητα του ΔΑΔ να αντιμετωπίσει τις διεθνείς ανησυχίες γύρω από την ικανότητα των ΑΟΣ να λειτουργούν σεβόμενα τις θεμελιώδεις αρχές της Διάκρισης και της Αναλογικότητας. Στο τέλος του τρίτου μέρους γίνεται λεπτομερής αναφορά στην δυνατότητα απόδοσης ποινικής ευθύνης στους διάφορους δρώντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη και λειτουργία των ΑΟΣ. Τέλος στο τέταρτο μέρος συγκρίνονται και αναλύονται οι διεθνείς απόψεις περί απαγόρευσης ή ρύθμισης των ΑΟΣ με μία διεθνή συνθήκη ώστε να καθίσταται εφικτή η εκμετάλλευση των θετικών χαρακτηριστικών τους και ταυτόχρονα η προστασία της ανθρωπότητας από τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να κρύβει η χρήση και εξάπλωση των ΑΟΣ.