Ευθύνη ενδιάμεσων παρόχων διαδικτυακών υπηρεσιών για το παράνομο περιεχόμενο των χρηστών των υπηρεσιών τους

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το επίκαιρο ζήτημα της δευτερογενούς ευθύνης των ενδιάμεσων παρόχων υπηρεσιών διαδικτύου, για τις παράνομες πράξεις των χρηστών των υπηρεσιών τους, με ιδιαίτερη έμφαση στην προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και την ρητορική μίσους. Αρχικά επιχειρείται η από νομικής και τεχνικής απόψεως ερμηνεία της έννοιας των ενδιάμεσων παρόχων και η κατηγοριοποίησή τους ανάλογα με τις υπηρεσίες που παρέχουν, καταρχήν σε παρόχους πρόσβασης, αποθήκευσης σε κρυφή μνήμη και φιλοξενίας, ενώ παράλληλα αναλύονται και τα λοιπά είδη παρόχων, όπως οι μηχανές αναζήτησης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κ.α. Έπειτα χαρτογραφείται το νομοθετικό καθεστώς, το οποίο εδώ και δεκαετίες διέπει την παροχή διαδικτυακών υπηρεσιών, κυρίως δυνάμει της Οδηγίας για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο, του αρ. 230 του Communication Decency Act και του αρ. 512 του Digital Millennium Copyright Act, με τις οποίες καθιερώθηκε η υπό προϋποθέσεις απαλλαγή των ενδιάμεσων παρόχων από την ευθύνη («safe harbor»), καθώς και ο κανόνας της απαγόρευσης της γενικής παρακολούθησης του συνόλου των δεδομένων που αποθηκεύονται ή μεταδίδονται μέσω των υπηρεσιών τους. Επιπλέον, αναλύεται εκτενέστερα αφενός η ποινική ευθύνη των ενδιάμεσων παρόχων και αφετέρου οι ειδικότερες νομοθεσίες για την αντιμετώπιση των παράνομων προσβολών πνευματικής ιδιοκτησίας, με αντιπαραβολή των επιμέρους εφαρμοζόμενων μηχανισμών αφαίρεσης/αποκλεισμού της πρόσβασης σε παράνομο περιεχομένου ή διακοπής της διαδικτυακής σύνδεσης, ήτοι του «notice-and-takedown» και του «notice-and-disconnection». Εν τέλει, εξετάζεται το φαινόμενο της συνεχούς επίτασης της ευθύνης των ενδιάμεσων παροχών, τόσο μέσω εθελοντικών συμφωνιών και μέτρων αυτορρύθμισης, όσο και με την ψήφιση νόμων, όπως o «Netzwerkedurchsetzunggesetz» (NetzDG) και η ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2019/790 («Digital Single Market Directive»), που υπό την απειλή υπέρογκων προστίμων καθιερώνουν αυστηρές υποχρεώσεις άμεσης απομάκρυνσης/αποκλεισμού της πρόσβασης σε παράνομο περιεχόμενο ή επιβάλλουν υποχρεώσεις προληπτικού ελέγχου και αποτροπής μελλοντικών προσβλητικών αναφορτώσεων. Τέλος επιχειρείται η εξέταση της αποτελεσματικότητας και της συμβατότητας των νέων αυτών νομοθετικών προβλέψεων με τα υπερνομοθετικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα των χρηστών (ιδίως της ελευθερίας της έκφρασης).