Αναλύστε την Ουκρανική κρίση (2014-σήμερα)

Abstract

Μετά την κατάρρευση της Ένωσης Σοβιετικών και Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), δημιουργήθηκαν δεκαπέντε νέα ανεξάρτητα κράτη, ένα εκ των οποίων, η Ουκρανία, διακήρυξε με επίσημο τρόπο την ανεξαρτησία της τον Αύγουστο του 1991. Το νεοσύστατο Κράτος, προσπάθησε να βρει τη θέση του στο νέο γεωπολιτικό περιβάλλον που διαμορφώθηκε, αναζητώντας τον προσανατολισμό του. Πιο συγκεκριμένα αναζητούσε νέες συμμαχίες προκειμένου να καταστήσει εφικτή την οικονομική του επιβίωση, διαδικασία όμως, η οποία δυσχεραινόταν από τις διαφοροποιήσεις σε πολιτικό, εθνοτικό, οικονομικό, γλωσσικό και κοινωνικό επίπεδο, οι οποίες ήταν απότοκα την πρότερης ιστορικής του διαδρομής. Η στάση της Δύσης απέναντι στα νεοσύστατα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ, αρχικά ήταν επιφυλακτική και αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία, ειδικότερα δε εκείνα τα οποία είχαν στην κατοχή τους πυρηνικά όπλα. Η Ουκρανία, είναι ένα ουδέτερο Κράτος (Buffer State) που χρησιμεύει ως δικλείδα ασφαλείας μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Η στρατηγικής της θέση, οδήγησε του Δυτικούς να την αξιολογήσουν ως μίας χώρας εξόχως σημαντική για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Κεντροανατολική Ευρώπη, προσελκύοντας το ενδιαφέρον όχι μόνο της Ρωσίας αλλά και των υπολοίπων της Δύσης προκειμένου να την εντάξουν στη δική τους σφαίρα επιρροής. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ανωτέρω πόλων για το ποιος θα καταφέρει τελικά να εντάξει την Ουκρανία στην δική του σφαίρα επιρροής, σε συνδυασμό με την απουσία σαφούς πολιτικού προσανατολισμού της χώρας (επαμφοτερίζουσα στάση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας), αναπόφευκτα θα οδηγούσε κάποια στιγμή στη σύγκρουση. Τι ήταν αυτό όμως που αποτέλεσε τον πυροκροτητή που πυροδότησε την σύγκρουση; Το 2013-14, μια αντιρωσική επανάσταση επικράτησε στην ουκρανική πρωτεύουσα, ανατρέποντας τον φιλορώσο πρόεδρο Βίκτορ Γιανούκοβιτς, ο οποίος ήταν γνωστός τόσο για τις αντιδυτικές όσο και για τις αντιευρωπαϊκές θέσεις του. Το σημείο καμπής της κλιμάκωσης της έντασης ήταν όταν ο Γιανούκοβιτς ενώ αρχικά υποστήριξε, ακολούθως ακύρωσε συμφωνία οικονομικής σύνδεσης μεταξύ Ουκρανίας και Ευρωπαΐκής Ένωσης (ΕΕ), επιμένοντας αντ' αυτού σε οικονομική συμφωνία με την Ευρασιατική Ένωση, γεγονός που πυροδότησε κλιμακωτές αντιδράσεις μεγάλης μερίδας Ουκρανών πολιτών οι οποίοι προέβησαν σε διαδηλώσεις υπέρ της ΕΕ. Οι διαμαρτυρίες οδήγησαν σε ένοπλο αγώνα και επανάσταση. Η απάντηση του Πούτιν ήταν να εισαγάγει κρυφά μασκοφόρους και οπλισμένους «μικρούς πράσινους άνδρες» (Ρώσους στρατιώτες χωρίς διακριτικά), στη στρατηγική χερσόνησο της Κριμαίας της Ουκρανίας, προβαίνοντας σε μια αναίμακτη κατάληψη. Με την πλειοψηφία του πληθυσμού της Κριμαίας να είναι Ρώσοι, η Μόσχα προχώρησε στη προσάρτηση της Κριμαίας, η οποία αποτελεί και τη βάση του ρωσικού στόλου στην Μαύρη Θάλασσα. Ακολούθως, ο Ρώσος Πρόεδρος προσπάθησε να αποσταθεροποιήσει περιοχές της ανατολικής Ουκρανία, χρησιμοποιώντας για αυτό Ρώσους αυτονομιστές και μισθοφόρους, καθώς και τον τακτικό στρατό. Παρόλο που γίνονται διαρκώς διπλωματικές προσπάθειες, όπως οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν στο Μινσκ, στο πλαίσιο της πολιτικής επίλυσης της σύγκρουσης, η κρίση συνεχίζεται ακόμη, με μαζικές στρατιωτικές συγκεντρώσεις και στρατιωτικές ασκήσεις εκατέρωθεν, δημιουργώντας ένα ψυχροπολεμικό κλίμα, ενώ καθίσταται αβέβαιο αν θα επιλυθεί στο μέλλον. Η Ουκρανία είναι θύμα της γεωγραφίας της. Μοιράζεται σύνορα 1.200 μιλίων με τη Ρωσία, γεγονός που καθιστά δύσκολη την άμυνά της σε όλο το μήκος αυτών. Ό,τι κι αν ελπίζει, το Κίεβο δεν μπορεί να ξεφύγει πλήρως από τη ρωσική γεωπολιτική εμβέλεια.